Kedilerde saçkıran (dermatofitozis): Belirtileri nelerdir? Nasıl tedavi edilir?

Saçkıran (dermatofitozis) kediler arasında oldukça sık görülen bulaşıcı bir deri hastalığıdır. Ev kedilerinde dahi görülebilen ve zaman zaman yaşamı tehdit edecek boyuta gelebilen bu bulaşıcı enfeksiyon, atılacak doğru adımlarla önlenebilir ve tedavi edilebilir. 

Kedilerde saçkıran nedir? 

‘Dermatofitoz’ olarak da adlandırılan saçkıran, pek çok hayvanda rastlayabileceğiniz bir tür mantar enfeksiyonudur. Kedilerde meydana gelen saçkıran vakalarının etkeni büyük oranla Microsporum canis mantarıdır. Diğer sık görülen mantar etkenleri ise Trichophyton spp. cinsidir. Mantar enfeksiyonu, derinin üst tabakasında oluşur ve enfekte bir hayvanla temas sonucunda gerçekleşir. Ancak mantar etkenine maruz kalmak her zaman enfeksiyon ile sonuçlanmaz.

Kedilerde saçkıran belirtileri nelerdir? 

Saçkıran geçiren bir kedinin derisinde genellikle yavaş yavaş büyüyen, kılsız, pullu ve kırmızı halkalar yer alır. Bu lezyonlara kaşıntı da eşlik eder. Bu halkalar kedinizin ön bacağında, kulaklarında veya herhangi bir bölgesinde görülebilir. Kedinizi severken veya onu okşarken saçkıran bulgularını fark etmeniz mümkündür. Öncelikle tüysüz bir alan fark edersiniz. Daha detaylı incelediğinizde ise kırmızı halkalar görebilmeniz olasıdır. 

Kedilerde saçkıranın nedenleri nelerdir? 

Kediler, saçkırana neden olan mantar sporlarını taşıyabilir; hastalığa dair semptom gösterebilir veya hiç göstermeyebilirler. Mantar sporları doğrudan ya da dolaylı olarak kedilere kolay bir şekilde yayılabilir. Kediniz, taşıyıcı veya enfekte olan başka bir kediye temas etme sonucunda hastalığı kapabilir. Bunların yanı sıra, enfekte veya taşıyıcı bir kedinin temas ettiği mama ve su kabı, yatak takımı, oyuncaklar veya herhangi bir nesne yoluyla da kedinize saçkıran bulaşabilir.

Saçkıran kediden insana bulaşabilir mi? 

Evet, saçkıran zoonotik bir hastalık olduğu için kediden insana bulaşabilmektedir. Saçkıran enfeksiyonu, tipik olarak enfekte veya taşıyıcı kediyle temasınızdan sonra meydana gelecektir. Fakat temasın yanı sıra enfekte kedinin kullandığı eşyalara dokunulması da saçkıran riski yaratır. Bağışıklığı düşük (FIV, FeLV hastası), birçok hayvanın birlikte yaşadığı ortamlarda bulunan ve bakımsız kedilerin saçkırana yakalanma riski daha fazladır. 

Kedilerde saçkıran nasıl teşhis edilir? 

Kedinizde ortaya çıkan yuvarlak bir lezyonun saçkıran veya başka bir deri problemi olup olmadığı, veteriner hekiminizin yapacağı testler sonucunda tespit edilebilmektedir. 

Wood’s Lambası: Kedinizin lezyonlarının bulunduğu alana ultraviyole ışık yayan bir lamba tutulur. Mantar etkenlerinin yaydığı floresan ışık ile kedinizde mantar etkeni olup olmadığı hakkında fikir edilebilir. Ancak bu yöntem sadece Microsporum canis etkenlerinin teşhisi için yardımcıdır ve Microsporum canis etkenlerinin sadece %50’si bu yöntem ile tespit edilebilmektedir.

Deri Kazıntısı:  Veteriner hekim mikroskopla, deriden aldığı kazıntı örneğinden saçkıran etkeni olan Microsporum adlı mantarın varlığını inceleyebilir. 

Trikogram: Kedinizin vücudundaki şüpheli alanlardan kıl örnekleri alınır ve kılları işgal etmiş olan etkenler mikroskopta görülmeye çalışılır.

Kültür: Saçkıranı teşhis etmenin kesin yollarından biri de kedinizden alınacak deri kazıntısı örnekleriyle mantarın büyüyüp büyümediğini incelemek adına onları özel bir kültür ortamına yerleştirmektir. Sonuçların çıkması yaklaşık olarak 3 hafta gibi bir zaman alır ancak mantar enfeksiyonun tanısı için “altın standart” olarak kabul edilmektedir.

Biyopsi: Deri biyopsisi, saçkıranı tespit etmenin diğer yollarından biridir. Bu yöntemle deri parçasının bir kısmı kesilir ve mikroskobik analiz için laboratuvara yollanır. Tanı için genellikle gerekli olmayan bir yöntemdir.

PCR: Saçkıranın tespitinde rol oynayan en yeni ve yaygın yöntemlerden biri olan PCR, invazif olmayan bir polimer zincir reaksiyon testidir. Kültür testinin yanı sıra PCR testinde de deri ve tüy örnekleri kullanılır. Kültür testinden ayrılan özelliği birkaç gün gibi kısa bir süre içerisinde sonuçların belli olmasıdır. 

Bu çeşitli testler, kedinizin saçkıran olup olmadığını ortaya çıkaracaktır ve enfeksiyonun doğrulanması halinde uygun tedavi yöntemi belirlenecektir. Veteriner hekiminiz bu zoonotik hastalığı doğrulamak amaçlı, sizde de kedinizin lezyonlarına benzer bulgular olup olmadığını sorabilir. 

Saçkıran diğer hastalıklarla benzerlik gösterebilir

Saçkıran lezyonları, başka bir hastalığa ait lezyonlarla benzerlik gösterebilir bundan dolayı hekiminiz birden çok test yapılmasını uygun görebilir. Örnek verecek olursak pire ve uyuz, tüy dökülmesine ve kaşıntıya neden olabilmektedir. Bazı alerji veya stres durumlarında ise kediler derilerini kıpkırmızı yapana kadar yalayıp tahriş edebilir. Yanlış teşhisin konması, kedinize yanlış ilaç tedavisi uygulanmasına sebep olabilir.

Saçkıran nasıl tedavi edilir? 

Kedinize saçkıran teşhisi konması durumunda, enfeksiyonun yok edilmesi amacıyla muhtemelen mantar önleyici bir ilaç yazılacaktır. İtrakonazol ve terbinafin içeren ilaçların kullanılması tedavi için tercih edilebilir. Sistemik ilaç uygulamasının yanında topikal ilaç uygulaması da yapılabilir. Tedavinin topikal, sistemik veya topikal+sistemik olup olmayacağı kedinizdeki enfeksiyona göre değişkenlik göstermektedir. Ayrıca kedinizin lezyonlarını yalamaması için yakalık takılır.

Bu yöntemler yalnızca hekiminizin uygun göreceği tedavi planı doğrultusunda gerçekleşebilir. Hekiminizin bilgisi dışında bu gibi ilaçlar kesinlikle uygulanmamalıdır. Tedavi haricinde kalan sporları öldürmek amaçlı ev ortamınızı dezenfekte etmeniz gerekir. Genel bir temizliğin ardından yüzeylere belirli bir miktarda çamaşır suyu uygulayabilirsiniz. Alanın iyice dezenfekte edilebilmesi için çamaşır suyunu on dakika boyunca yüzeyle temas halinde tutmanız gerekebilir.

Kedilerde saçkıranı önlemenin yolları nelerdir? 

Saçkıran kediler arasında oldukça yaygın ve bulaşıcı bir hastalıktır fakat doğru adımların atılması halinde önlenebilmesi mümkündür. Başka bir kediye dokunduktan sonra ellerinizi yıkayıp kedinize öyle dokunmalı, kedinizin şüpheli kedilerle temas halinde olmasına izin vermemelisiniz. Saçkırana yakalandığınızı düşünüyorsanız ise doktorunuz bunu teşhis edene kadar kedinizle temas halinde olmaktan kaçınmalısınız.