Köpeklerde Leishmania Hastalığı
Leishmaniosis, Leishmania cinsi protozoon parazitlerinin neden olduğu, dünyanın birçok yerinde yaygın olarak görülen, köpekler ve insanlar dahil olmak üzere diğer memelileri de etkileyebilen; tehlikeli bir hastalıktır. Bu hastalığın tedavisinin zorluğundan, köpeğinizi bu hastalıktan korumanız çok önemlidir.
Leishmania nedir?
Köpeklerde Leishmania hastalığı, köpeklerde iki ayrı tip enfeksiyona neden olur. Leismaniasis, tek hücreli parazit protozoon Leishmania infantum neden olduğu, zoonoz yani insanlara da bulaşabilen bir hastalıktır. Bu hastalık köpeklere kum sinekleri ile bulaşır. Paraziti taşıyabilecek vektör olan kum sineği türlerinin Türkiye’nin her bölgesinde bulunması nedeniyle ülkemizde görülme olasılığı bulunmaktadır.
Köpeklere Leishmania Bulaşması
Leishmani, köpeklere bir artropod cinsi olan kum sineklerinin (yakarca) kan emen dişileri aracılığıyla bulaşır. Memelide AMASTİGOT şekli, vektörde PROMASTİGOT şeklinde, parazitin iki şekli bulunur. Vektör kum sineği enfekte konaktan kan emme sırasında paraziti amastigot şeklinde alır ve vücudunda 7 günlük çoğalma ve gelişim dönüşümü içeren bir konaklama dönemi sonrasında, sineğin tekrar kan emmesi ile paraziti promastigot şeklinde yeni konağa aktarır.
Memeli konakta vücudun savunma hücrelerine giren parazit yeniden amastigot şekle
dönüşür ve çoğalır. Konak köpek ise parazit deri dahil hemen hemen tüm organlara yayılır ve enfeksiyonu
başlatır.
Hastalığın kum sinekleri olmadan da geçebileceği bulaşma yolları (kan transfüzyonu, cinsel yol ve anneden bulaşma) tarif edilmekle birlikte, bu şeklide bulaşmalar çok nadir olarak görülür.
Köpeklerde Leishmania Belirtileri
Genel Belirtileri
- Lenf yumrularında büyüme
- Kilo kaybı
- İştahsızlık
- Halsizlik
- Kansızlık ve buna bağlı kulaklarda, ağız ve göz mukozalarında solgun renk
- Çok su içip çok idrar yapmak
- Ateş
- Kusma
- İshal
- Dalak büyümesi
- Burun kanaması
- Kas ve eklem problemleri
- Nörolojik bozukluklar
- Göz hastalıkları
Derideki Bulgular
- Kaşıntısız tüy dökülmeleri
- Ülseratif dermatit
- Nodüler dermatit
- Papüller dermatit
- Tırnaklarda kalınlaşma
Köpeklerde Leishmaniosis, oldukça değişken bir immün yanıt( bağışıklık yanıtı) ve klinik belirtileri olan vücutta birçok organ sistemini etkileyebilen bir hastalıktır. Aslında, köpek Leishmaniosis’indeki patolojinin çoğundan immün aracılı mekanizmalar sorumludur.
Leishmania hastası köpeklerde en sık görebileceğiniz belirtiler ; cilt lezyonlarının, göz anormallikleri ve burun kanamasıdır. Bunlara sıklıkla kilo kaybı, egzersiz intoleransı ve halsizlik eşlik eder. Başlıca fizik muayene bulguları köpeklerin %80-90’ında dermal anormallikler, %62-90’ında lenf yumrularında büyüme, %16-81’inde göz hastalıkları, %10-53’ünde dalakta büyüme ve %20-%31’inde anormal tırnak büyümesi görülür. Diğer klinik bulgular arasında böbrek hastalığına bağlı çok su içme ve idrar yapma, kusma, kolit, kanlı dışkı ve eklem, kas veya kemik lezyonlarına bağlı topallık sayılabilir.
Köpeklerde Leishmania Teşhisi
Köpeğiniz yukarıdaki belirtileri gösteriyorsa mutlaka veteriner hekiminize danışınız. Veteriner hekiminiz kan ve idrar tahlilleri, ileri görüntüleme yöntemlerine ve hastalık için özel serolojik testlere gerekirse PCR testine başvurabilir.
Köpek leishmaniosis için tanı testleri arasında tam kan sayımı, biyokimyasal profil, idrar tahlili ve enfeksiyonu doğrulamak için bir veya daha fazla spesifik test bulunur. Serolojik testler tanı için en iyisidir ve özellikle uyumlu klinik belirtiler mevcut olduğunda bakılması gerekir. Yüksek antikor titreleri, klinik hastalığı olan köpeklerin %80-100’ünde bulunur ve bir tanı için kesin olabilir.
Hastalığın Evreleri
Veteriner Hekiminiz köpeğinizde Leishmania tespit ettiğinde yaptığı muayene ve testler sonucunda hastalığın hangi evrede olduğunu tespit edecek ve buna göre bir tedavi planlayacaktır.
1. EVRE: Hafif şiddetli hastalık evresidir. Lenf yumrularında büyüme veya papüller dermatit gibi daha hafif klinik
bulguları olan köpekler bu evrede değerlendirilir.
2.EVRE: Orta şiddetli hastalık evresidir. Evre 1’deki köpeklerin bulguları bu evrede de görülebilir. Bu bulgulara ilaveten, yaygın ve daha şiddetli dermatit tablosu, tırnaklarda kalınlaşmalar, deri lezyonları, iştahsızlık, kilo kaybı, ateş ve burun kanaması gibi belirtileri içerir.
3. EVRE: Şiddetli hastalık evresidir. Evre 1 ve 2’deki bulguların yanı sıra immünkompleks lezyonlardan kaynaklanan vaskulit (damar yangısı), artrit, (eklem yangısı) , göz de ve böbrekte hastalık tablosu oluşturabilir.
4. EVRE: Çok şiddetli hastalık evresidir. Diğer evrelerdeki klinik tabloya ilaveten kalp bozuklukları ve son evre böbrek hastalıkları görülür.
Köpeklerde Leishmania Tedavisi
Leishmania hastası köpeklerde; Allopurinol, domperidon, meglumine antimoniate, miltefosine gibi ilaçlar kullanılır. Veteriner hekiminiz hastalığın evresine göre kullanacağı ilaç kombinasyonunu seçecektir. Bu ilaçların bir kısmının Türkiye’de satışı olmadığından yurt dışından temin edilmesi gerekir.
Bu ilaçlara ilaveten Leishmaniasis’de destekleyici tedavi çok önemlidir. Veteriner hekiminiz yine köpeğinizde görülen bulgulara göre bir tedavi planı oluşturacaktır. Bu hastalığın tedavisi klinik evresine göre 6-12 ay kadar sürebilir.
Tedavi Takibi
Hasta köpeklerin tedaviye yanıtı; köpeğin durumu ve bağışıklık yanıtına bağlı olarak zayıfla iyi arasında değişir. Böbrek yetmezliği olan köpeklerin, böbrek şikayeti olmayan köpeklere göre iyileşme oranlarının daha düşüktür. Köpeklerin çoğunda tedavinin ilk ayında klinik iyileşme görülür; bununla birlikte iyileşme için daha uzun
tedavi süreleri de gerekebilir.
Leishmania’ya karşı uygulanan ilaçlarla sıklıkla genellikle klinik iyileşme sağlanır, ancak tedavi edilen
köpekler tedavi öncesine göre daha düşük oranda olsa da, paraziti bulundurmaya ve kum sineklerini
enfekte ederek hastalığı diğer köpeklere ve insanlara bulaştırabilirler. Bu yüzden bu köpekleri kum sineklerinden korumak çok önemlidir.
Veteriner hekiminiz tedaviyi başlangıç gününden bir ay sonra ve sonrasındaki bir yıl boyunca her 3-4 ayda bir rutin bir değerlendirme yapmak ister. Bu değerlendirme; Tam kan sayımı, biyokimya profili ve tam idrar analizini içerir. Bu değerlendirme iyileşen köpeklere de başlangıçta her 6 ayda bir sonrasında yılda bir kere yapılmalıdır.
Bunun dışında Leishmania için serolojik testler de ilk tedaviden 6 ay sonra önerilir ve sonrasında her 6 ayda bir veya yılda bir önerilir.
Köpekleri Leishmaniasis’ten Korumak
Korunma, kum sineklerinin aktif oldukları dönem (Mayıs- Ekim) boyunca etkili olabilecek uzun süreli
kullanıma uygun topikal insektisit uygulamaları ile yapılır. Bu uygulama için köpeğinize hangi ilacın uygun olduğuna veteriner hekiminiz karar vermelidir.
• Damla veya tasma seklinde tasarlanmış bu ürünler;
– Sağlıklı köpeklere kum sineği ile yeni enfeksiyon bulaşma riskini azaltırlar.
– Daha önce enfekte olmuş köpeklerin kum sineğini enfekte etmesini önlerler.
• Damla seklinde formülasyonlar (Permetrin/Imidakloprid)
– Uygulama kum sineklerine karşı 3 hafta boyunca kovucu özellik göstermektedir. Üç haftada bir
tekrarlanmalıdır.
• Tasma seklinde formülasyonlar (Deltametrin)
– Köpeklerin kum sinekleri tarafından ısırılmasını 5-6 ay boyunca engeller. Günümüzde 12 ay kadar koruma sağlayan tasmalar mevcuttur. Özellikle bahar yaz aylarında kullanılmaları çok önemlidir.
Leishamaniasis’in İnsanlara Bulaşması
Leishmania infantum’un neden olduğu insan visseral leishmaniasis çocukları veya kronik hastalığı olan insanları etkileyen bir hastalıktır. Köpekler, insanların Leishmania infantum enfeksiyonunun en önemli taşıyıcısıdır. Evde Leishmania hastası bir köpeğin olması, eğer düzgün bir korunma sağlanıyorsa evdeki diğer bireyleri riske atmaz.
Hastalık insanlara kum sinekleri aracılığıyla bulaşmaktadır. Bu sebeple hastalığın insanlara geçişinin engellenmesi için hasta köpeklerin sinek kovucu ilaçlar ve tasmalar tarafından korunması gerekmektedir.
Leishmania hastası köpekler iyileşebilir mi?
1. ve 2. Evredeki köpekler eğer böbrekler hastalıktan etkilenmediyse tedaviye iyi yanıt verir. Özellikle 4. evre Leishmania hastası köpeklerin tedaviye yanıt verme olasılığı düşüktür. Böbrek hastalığı gelişmemiş köpeklerin iyileşme oranları yüksektir.1. ve 2. evredeki köpeklerde tedavinin ilk ayında klinik iyileşme görülür; bununla birlikte iyileşme için daha uzun tedavi süreleri de gerekebilir
Leishmania’ya karşı uygulanan ilaçlarla sıklıkla genellikle klinik iyileşme sağlanır, ancak tedavi edilen
köpekler tedavi öncesine göre daha düşük oranda olsa da, paraziti bulundurmaya ve kum sineklerini
enfekte etmeye devam edebilirler.
Sıkça Sorulan Sorular
Hastalık köpeklere kum sinekleri aracılığıyla taşınır. Kum sinekleri, vücudunda parazit olan bir köpeği ısırırsa kan emerken paraziti alır, parazit sineğin midesinde şekil değiştirerek gelişir ve aynı sinek başka bir hayvanı ısırdığında o hayvana bulaşır.
Paraziti bulaştırabilecek kum sineklerinin bulunduğu her yerde köpekler risk altındadır. Bu açıdan Türkiye’nin her bölgesinde risk vardır.
Kum sineklerinin görüldükleri süre mevsim sıcaklıklarına bağlı olarak ülkelere göre değişse de Türkiye’de genelde Mayıs ile Eylül arasında yoğun olarak bulunurlar
Bu parazit bağışıklık sistemi hücreleri içerisinde yaşayıp çoğaldığı için bağışıklık sistemi iyi çalışmayan insanlarda hastalık yapar.
Parazit insan vücudunda ya deride yerleşerek “şark çıbanı” denilen deri hastalığına, ya da iç organlara giderek “Visseral leishmaniasis denilen daha ağır seyreden bir hastalığa neden olur. Bu iki hastalık birbirinden çok farklıdır.
Köpeklerde hastalık yapan parazitler insanlarda hastalık yapanlarla aynı parazitlerdir.
Ancak insanlardan farklı olarak parazit köpeklerde hem iç organlarda hem de deride yaygın olarak bulunabilir. Bu nedenle hem iç organlara ait hem de deriye ait belirtiler birlikte görülebilir.
Hastalık köpeklerde iç organları tutmakta ancak parazit deride de bulunmaktadır. Böylelikle köpekler, kum sineklerinin paraziti alabilecekleri en uygun doğal kaynak haline gelmektedirler.
İnkübasyon süresi 3 ile 18 ay arasında değişir. Parazit, nadiren de olsa birkaç yıl boyunca hastalık oluşturmadan durabilir.
Bazı köpekler dirençlidir ve taşıyıcı sineklerle ısırıldıkları halde hastalığın belirtilerini uzun süre göstermeyebilir, ancak paraziti bulaştırabilir.
Hastalığı atlatan köpekler de hastalığı 7 yıl kadar bulaştırmaya devam edebilirler.
Yorum & Görüşünüzü Bildirin.
Yorumlar