Köpeklerde İştahsızlık Nedenleri ve Tedavisi

Köpeklerde iştah azalması veya iştahsızlık durumuna tıpta anoreksi denir. Bu durum evcil hayvan ebeveynleri için stresli olabilir ve genellikle altta yatan tıbbi bir durumu gösterebilir. Altta yatan neden, küçük bir stres etkeninden yaşamı tehdit eden bir hastalığa kadar değişkenlik gösterir. Basit bir nedenden dolayı yemek yemeyen bir köpek 24 saat içinde tekrar yemeye başlayabilir. Ancak 1-2 günden uzun süren iştahsızlık altta yatan bir hastalığın göstergesidir ve tedavi edilmelidir.

İki tür anoreksi vardır: gerçek anoreksi ve yalancı anoreksi. Her ikisi de yiyecek alımının azalmasına neden olur, ancak yalancı anoreksisi olan bir köpek yemek ister, fakat yiyecekleri toplama, çiğneme ve yutma güçlüğü veya başka bir nedenden dolayı yapamaz. Bir köpeğin gerçek mi yoksa yalancı anoreksiya mı yaşadığına bakılmaksızın, iştah azalması ve gıda alımının azalması, ciddiye alınması gereken bir durumdur.  İştahsızlık veya yemek yemeyi reddetme bir çok hastalığın belirtisi olabilir.

Köpeklerde İştahsızlık Nedenleri

 Yalancı Anoreksi Nedenleri

Köpeğinizin yemek yemek istediği ancak yemek yemediği veya yemekte zorluk çektiği yalancı iştahsızlık için olası nedenler:

• Stomatit, diş eti iltihabı veya özofajit; ağız ve boğaz dokularında iltihaplanma ve ağrı.
•  İleri periodontal hastalıklar.
• Gözün arkasında apse.
• Çiğneme kaslarında ağrı.
• Temporomandibular eklemde (TME) ağrı; çene kemiğini kafatasına bağlayan iki eklem.
• Tükürük bezi hastalığı.
• Çiğnemeyi ve yutmayı etkileyen sinir sistemi hastalığı.
• Ağız, dil, bademcik veya ilişkili yapıların kanseri veya tümörleri.
• Vücudun herhangi bir yerinde ağrı. Kronik ağrı çok dikkat dağıtıcıdır ve iştahını azaltır. Örneğin sırt ağrısı yaşayan bir köpeğin ağrısı, yerdeki mamasına ve su kaplarına ulaşmasını zorlaştırır.

Gerçek Anoreksi Nedenleri

• Sistemik hastalık, enfeksiyon veya bir organ sistemi işlev bozukluğu (örneğin diyabet veya böbrek hastalığı) iştahsızlığa yol açabilir.
• Stres, değişen rutinler, çevredeki değişiklikler veya istenmeyen/tatsız yiyecekler gibi psikolojik nedenler.
• Zehirlere maruz kalma.
• Bağışıklık sistemi hastalıkları.
• Koku alamama. Koku, yiyeceklerin lezzetine ve iştahına önemli bir katkıda bulunur.
• Herhangi bir ağrılı durum iştahı bastırabilir.
• Kanser.
• Gastrointestinal (GI) tıkanıklık.
• Mide veya bağırsak ülseri.
• Herhangi bir nedenle mide bulantısı.
• Yüksek çevre sıcaklığı.
• İlaç yan etkileri.

Psikolojik Nedenler

Anksiyete, stres veya korku, insanlarda olduğu gibi bazı köpeklerde iştah azalmasına neden olabilir. Köpeğinizin sizin için stres kaynağı olarak nitelendirilmeyecek küçük durum değişikliklerinin bile köpeğinizde endişe yaratabileceğini ve yemek yemek istememesine neden olabileceğini unutmamalıyız.

Evdeki yeni insanlar veya evcil hayvanlar, seyahat, yen bir eve taşınma, sizden ayrı kalması, inşaat sesleri, kötü hava koşulları, gök gürültüsü veya havai fişek gibi yüksek sesler köpekler için stres kaynağıdır.

Köpeğin rutinindeki veya ortamındaki değişiklikler kaygıyı tetikleyebilir. Bir öğünün zamanını veya mama kabının yerini değiştirmek gibi basit bir şey bile, köpeklerin stresli hissetmelerine neden olabilir ve bu durum onların iştahında azalmaya sebep olur.

Evdeki başka bir evcil hayvan ile aralarındaki hiyerarşi de köpeğinizin mama kabından kaçınmasına neden olabilir. Bazı köpekler, beraber yaşadıkları evcil hayvan dostlarının yanında yemek yemeyi sevmez. Bu köpeklerin mama saatlerinde beslenmeleri için ayrılması tavsiye edilir.

Genel olarak, sorun stres veya kaygı ile ilgiliyse, köpekler değişikliğe uyum sağladıktan sonra bir veya iki gün sonra tekrar yemeye başlarlar. Bazı köpeklerde, stres ve kaygı sık görülürse, azaltmak için davranış değişikliği veya tıbbi tedaviye ihtiyaç duyulabilir.

Tıbbi Nedenler

Hastalıklar

Köpeklerde iştahsızlık, özellikle köpeğiniz aynı anda başka semptomlar da gösteriyorsa, genellikle bir hastalık belirtisidir. Köpeklerde iştahsızlık, bakteriyel, viral veya paraziter hastalıklar, diş problemleri, kalp, solunum, sindirim, boşaltım, sinir sistemi hastalıkları, endokrin bozukluklar  hatta kanser olmak üzere önemli bir çok hastalığın belirtisi olabileceğinden, 24 saatten uzun sürdüğü durumlarda mutlaka veteriner hekiminize başvurmanız gerekir.

Ağrı

Köpeğinizin ağrı duymasına sebep olabilecek kronik bir rahatsızlığı varsa ya da sonrasında ağrı duyması beklenebilecek bir operasyon geçmişi varsa iştahsızlığının sebebi bu ağrı olabilir. Böyle bir durumda köpeğinizin huyuna giderek ona sevdiği yiyeceklerden sunabilirsiniz. Bu durumlarda da veteriner hekiminizi bilgilendirmeniz ve onun tavsiyelerine uymanız faydalı olacaktır.

İlaç Kullanımı

Antibiyotikler ve yangı giderici bazı ilaçlar gibi bazı ilaçlar iştah kaybına neden olabilir. Köpeğiniz herhangi bir sağlık sorunundan dolayı tedavi görüyor ve çok fazla ilaç kullanıyorsa iştah kaybı köpeğinizin kullandığı bir ilacın yan etkisi olabilir. Sebebin bu olduğunu düşünüyorsanız da kesinlikle veteriner hekiminizle konuşmadan kullandığınız ilaçları bırakmayınız.

Aşı

Aşılar uygulamasından sonra iki gün kadar ateş, halsizlik ve iştahsızlık gibi yan etkiler görülebilir. Bu süreçte köpeğinize sevdiği yiyeceklerden verebilirsiniz.

Mamaya Bağlı Nedenler

Sorun yiyeceğin kendisinde olabilir. Köpeğinizin maması, eski, son kullanma tarihi geçmiş, bayat veya bozulmuş olabilir. Kuru mamaların  hava geçirmez bir kapta saklandığından emin olun.

Tüm köpek maması kapları ve poşetlerini hava almayacak şekilde kapatılmalı, son kullanma tarihi geçmiş ise mama çöpe atılmalıdır. Açık konserve yiyecekler plastik ambalajla veya köpek maması kutularına uyacak şekilde yapılmış bir kapakla kapatılabilir ve buzdolabında iki ila üç gün saklanabilir.

Pek çok evcil hayvan ebeveyni, köpeklerinin yemek yemeyi bırakırlarsa yemeklerinden bıkıp usanmadıklarını merak eder. Bazı köpekler seçici olabilse de, sağlıklı ve aç bir köpek, belirli bir yiyeceği sadece bir süre yediği için yemeyi bırakmamalıdır. Yine de bu süreçte ona farklı alternatifler sunmak işe yarayabilir.

Ani mama değişiklikleri, genellikle mide rahatsızlığına (iştah azalması, kusma, ishal) yol açar. Bu sebeple bu geçişlerin genellikle eski mamasıyla karıştırarak yavaşça yapılması tavsiye edilir.

Yavru Köpeklerde İştahsızlık

Yavruların gerektiği gibi mama yememelerinin uzun vadeli risklerinin yanı sıra,  dikkate alınması gereken bazı acil riskleri de vardır. Yavru köpekler, yetişkin köpeklerin aksine, yeterli yağ rezervlerine sahip değildir. Bu nedenle 12 saatten fazla aç kalamazlar. Bu, özellikle hipoglisemiye (kan şekerinde düşüş) yatkın olan ve ciddi komplikasyonlara yol açabilen küçük ırk köpekler için çok tehlikelidir.

Köpeklerde İştahsızlık Teşhisi

İştahsızlık için birçok olası neden vardır. İlk ve en önemli adım, köpeğin gerçek mi yoksa yalancı iştahsızlık mı yaşadığını belirlemektir. Yemek yemek istiyor ama yiyemiyor mu, yoksa yemek yemekle gerçekten ilgilenmiyor mu?

Evcil hayvanınızda iştah kaybına neden olabilecek herhangi bir çevresel veya mamaya bağlı olabilecek etmenlerin olup olmadığını farkına varmak önemlidir. Olası stres faktörleri arasında yeni bir eve taşınmak, ziyaret için ev misafirlerinin olması, bir aile üyesinin bir süreliğine ayrılması, yeni bir evcil hayvan alması, yüksek sesler (havai fişek, silah sesleri, gök gürültüsü) veya diyet değişikliği sayılabilir. Bu etmenleri elimine etmek iştahsızlığın sebebini anlamak için önemlidir.

Evcil hayvanınız iştahsızlık gösteriyorsa, yumuşak bir diyetle (haşlanmış tavuk göğsü ve beyaz pirinç lapası gibi) beslemeyi deneyebilir ve iştahının geri gelip gelmediğini görebilirsiniz. Son zamanlarda diyet değiştirdiyseniz, eski diyete geri dönmeyi deneyin veya iştahı artırmak için biraz düşük sodyumlu tavuk suyu veya sebze suyu ekleyin. Evcil hayvanınızı 24 saat izleyin ve iştahsızlık devam ederse veya evcil hayvanın bağırsak hareketlerinin olmadığını veya ishal veya kusma olduğunu fark ederseniz mutlaka için veteriner hekiminize danışın.

Veteriner hekiminiz, iştah kaybının ne zaman başladığını ve evcil hayvanınızın yemeye çalışıp çalışmadığını,  yiyip yemediğini veya hiç denemediğini bilmek isteyecektir. Diyet veya çevrede yapılan son değişiklikler önemli bilgiler olabilir.

Fiziksel muayene, olası ağrı veya kitleler için ağız, diş ve boğaz muayenesini ve karın muayenesini içerecektir. Laboratuvar testleri, karaciğer, böbrek ve diğer organ fonksiyonlarındaki herhangi bir anormalliği tespit etmek için kan testini içerebilir. Dışkı muayenesi bağırsak parazitlerinin varlığını tespit edebilir. Radyografiler ve ultrasonografi, herhangi bir karın veya göğüs anormalliklerinin görüntülenmesine yardımcı olacaktır. Endoskopi, boğaz, mide zarı ve üst ince bağırsağın durumunu görselleştirmeye yardımcı olmak için kullanılabilir.

Köpeklerde İştahsızlık Tedavisi

Tedaviden önce iştahsızlığın sebebini bulmak önemlidir 24 saati geçmeyen durumlarda evde yapılabilecek müdahaler;

Öncelikle psikolojik ve mamaya bağlı nedenlerden kaynaklanma ihtimaline karşı bu nedenleri kontrol etmeli ve gereken düzeltmeleri yapmalısınız.  Köpeğinizin mamasının lezzetini arttırmak bu süreçte faydalı olabilir. Veteriner hekiminiz size belirli öneriler ile yardımcı olabilir, ancak denenmesi gereken bazı basit adımlar şunları içerir:

• Diyete konserve eklenmesi.
• Öğününü ılık olarak vermek.  **Not: Mikrodalgada ısıtıyorsanız, çok sıcak alan kalmadığından emin olmak için mamayı karıştırın.
• Lezzet arttırmak için biraz düşük sodyumlu tavuk, sebze veya et suyu ekleyin.
• Veterinerinizin rehberliğinde uygun tariflere göre geçici olarak evde pişirilmiş bir diyet hazırlamak.

24 saati geçen iştahsızlık durumunda mutlaka bir veteriner kliniğine gitmelisiniz. Veteriner kliniğinde yapılabilecek müdahaleler;

Tedavi, teşhisin ne olduğuna bağlı olacaktır. Asıl sebebin tedavisinin yanında iştahını arttırmak ve iştahsızlığına bağlı oluşan dengesizlikleri düzeltmek için;  intravenöz sıvılara ihtiyaç duyulabilir. İştahsızlığa sebep olabilecek herhangi bir mide bulantısı varsa ortadan kaldırılmalıdır. Bu amaçla kusma ve bulantı önleyici ilaçlar kullanılır. Veteriner hekiminiz eğer gerekli görürse tedaviye kısa süreli bir iştah uyarıcı ilaçlar reçete ekleyebilir. Normal iştahı engelleyebilecek düşük potasyum gibi bir mineral dengesizliği varsa, ona yönelik sıvılar verilebilir ya da  potasyum takviyesi eklenebilir.

Ara sıra, altta yatan bir metabolik bozukluğu olan anorektik bir köpek, besinleri almalıdır, ancak yemek yemeye isteksizdir. Bu durumlarda veterinerinizin  besleme tüpü yerleştirmesi gerekebilir. Beslenme tüpleri kimi zaman hayat kurtarıcı olabilir. Bu tüp ile hastalığı iyileşene kadar köpeğinize daha  az stres ile yiyecek ve ilaç verilebilirsiniz.

Herhangi bir nedenle sindirim sistemi normal fonksiyonunu yerine getiremiyorsa , veteriner hekiminiz beslenme ihtiyacının bir süre damardan giderildiği parenteral beslenme yöntemini önerebilir . Parenteral beslenme, genellikle bir uzman tarafından bir sevk merkezinde uygulanan özel, karmaşık bir tekniktir. Tüple besleme ve parenteral beslenme, çoğunlukla köpek kendi başına yemek yiyebilene kadar ‘köprü’ prosedürler olarak gerçekleştirilir. Bu yöntemlerin geçici çözümler olduğu ve temel sebep iyileşmeden bu takviyelerle köpeğinizin iyileşemeyeceğini bilmeniz gerekir.

Veteriner hekiminiz iştahsızlığının altında hastalığa dair bir sebep bulmaz ise köpeğiniz genel durumu hareketliliği yerinde ve iştahsızlık dışında herhangi bir semptomu yoksa ve psikolojik etkenler de minimalize edildi ise, bu köpeğinizde huy haline gelmiş olabilir. Bazı köpekler yemek yemeyi sevmez, sürekli olarak az yemek yerler bu konuda sizlerle inatlaşabilirler.  Bu durum sağlıklı değildir ve köpeğinizin daha zayıf olmasına ve başka sağlık sorunlarına sebep olabilir. Köpeklerde de düzenli yemek yemesini sağlayabilmek için yapılabilecek bazı müdahaleler vardır;

• Ödül mamalarını kesmek.
• Köpeğinizi düzenli bir programda, genellikle günde en az iki kez beslemek ve yemediği zamanlarda mamasını önünde bekletmemek.
• Yemek dağıtan bir oyuncakla oynayarak veya bir numara yaptığı için köpeğinizi yiyecekle ödüllendirerek yemek zamanını evcil hayvanınız için eğlenceli bir zaman haline getirin.
• Köpeğinizi yemek saatinden önce yürüyüşe çıkarmak.
• Köpeğinizin beslenme durumunu değiştirmek. Köpeğinizi normalde başka hayvanlarla bir arada besliyorsanız, onları tek başına beslemeyi deneyin. Veya köpeğinizin neyi tercih ettiğini görmek için farklı yüksekliklerde farklı kaseler veya tabaklar kullanmayı deneyin. (Yemek kabının yanına birkaç parça yiyecek  koyabilirsiniz.)
• Köpeğinizi normalde kuru mama ile besliyorsanız, konserve mama gibi farklı türde bir mama denemek ve bunları karıştırarak vermek.

Yukarıdaki sayılanlar gibi basit müdahalelerle iştahsızlık sorununa çözüm getirilebilir. İştahsızlığın bir hastalık değil bir hastalık belirtisi olduğunu bilmek ve uzun süren durumlarda altta yatan sebebi bulmak için veteriner hekiminize gitmek çok önemlidir.