Kedilerde kızgınlık dönemi ile ilgili bütün detaylar

Dişi kediniz daha önce alışık olmadığını şekilde tuhaf davranıyorsa kızgınlık dönemine girmiş olabilir. Kedilerde kızgınlık dönemi, doğal bir süreç olup, üreme içgüdülerinin harekete geçmesi ile ortaya çıkan bir durumdur.

Kediler kızgınlık döngülerine ne sıklıkla girer?

Dişi bir kedi ortalama 7 gün kızgın kalmaktadır ancak bu süre bazı kedilerde bir günden kısa sürebilir ya da üç haftaya kadar da uzayabilir. Kısırlaştırılmamış dişi kediler-ki bu kedilere kraliçe denmektedir- poliöstrik canlılardır. Bu da yılda birkaç kez kızgınlık dönemine girdiği anlamına gelmektedir. Bir döngünün tamamlanması kediden kediye değişmekle birlikte 3-4 hafta arasında gerçekleşmektedir.

Üreme mevsimi, sıcaklık ve gün ışığı süresi gibi çeşitli çevresel faktörler kedinin döngü sıklığını etkilemektedir: Kuzey yarım küredeki kediler ocak-ekim ayları arasında döngüye girer. Daha tropikal ve sıcak bölgelerdeki kediler ise yıl boyunca kızgınlık döngüsüne girebilirler.

Kedilerde kızgınlık dönemi aşamaları

Proestrus

Bu aşamada, kraliçeler, kısırlaştırılmamış erkekleri kendisine çeker ancak henüz çiftleşmek için erkek kediye izin vermez. Bu dönem ortalama 0.5-3 gün kadar sürmektedir ve kraliçeler, proöstrus döneminde dışa dönük herhangi bir işaret sunmazlar.

Östrus

Bu dönem ortalama 7 gün sürerken bazı kedilerde 27 güne kadar uzayabilmektedir. Bu zaman dilimi içinde kraliçeler erkekleri kendine çeker ve çiftleşmeye hazır hale gelmiştir. Bu dönemde kraliçe yüksek ses çıkarma, yuvarlanma, sürtünme ve kuyruk kısmını dikleştirme(lordoz pozisyonu) gibi davranışlarla dikkat çekmek ister. Bu dönemde dişi kedinin iştahı azalır ve normalden daha az yemek eğiliminde olur.

Östrus döneminde dişi kedinin çiftleşmesi, yumurta üretimini harekete geçiren hormonların üretilmesini sağlar. Kedilerin bu dönemde hamile kalması için 4’ten fazla çiftleşmesi gerekmektedir. Kraliçeler kızgınken bu sayıya ulaşmak için farklı erkek kedilerle çiftleşebilir ve bu dönemde birkaç farklı babaya sahip yavrulara hamile kalabilir.

İlgi çekme dönemi

Kızgınlık döneminde çiftleşme gerçekleşmez veya hamile kalınmazsa, kraliçe erkeklerin ilgisini çekmeye devam edecektir. Bu kızgınlık dönemleri arasında bir ara dönemdir(interöstrus). Erkeklerin ilgisini çekmesine karşın dişi kediler bariz bir belirti göstermez. İlgi çekme döneminden iki ya da üç haftalık bir zaman sonra yeniden kızgınlık dönemine girecektir. Proöstrus, östrus ve ilgi çekme dönemi döngüsü çiftleşme mevsimi boyunca kedi hamile kalana değin devam edecektir.

Anöstrus

Kedinin cinsel açıdan sakin olduğu ve kendini dinlenmeye çektiği dönemdir. Üreme açısından uyku dönemine giren kraliçede üreme hormonları geri çekilmiştir ve östrus döngüsü olmaz. Özellikle günlerin kısa olduğu, ülkemiz için kış aylarında kediler anöstrus dönemini yaşar ve çiftleşmeye kendilerini kapatırlar.

Kedilerde kızgınlık dönemi belirtileri

Kedilerde kızgınlığın belirtileri ve kızgınlık döngüleri hakkında bilgi sahibi olmanız çok önemlidir çünkü kedinizin kızgınlığını önlemek için daha hızlı bir şekilde önlem almanızı sağlar. Kediden kediye değişmekle birlikte kedilerde bazı kızgınlık belirtileri gözlenir:

• Kedilerde kızgınlık belirtisi çoğunlukla davranışsal olmaktadır. Bu dönemde çoğu kedi hiç olmadığı kadar sevecen ve arsız bir sevimlilik takınır. Evde beslenen kediler mobilyaları tırmalayarak ve sürtünerek ilgi çekmeye çalışır. Yerde yuvarlanır ve okşandıkları zaman sırt kısmını havaya kaldırır. Normalden daha sesli ve gürültücü olabilirler. Bu davranış değişiklikleri bazen o kadar can sıkıcı bir hal alır ki, sahipleri kedilerinin hasta olduğunu bile düşünebilirler.
• Bazı dişi kedilerde normalden daha fazla idrara çıkma durumu da görülebilir. Erkek kediler evdeki beyaz eşya, mobilya gibi dikey nesnelere idrar püskürtme davranışını da gösterebilirler. İdrar hem feromonları hem de üreme hormonlarını içerdiği için karşı cinsi kendisine çekmesini sağlar.
• Normal zamanlara göre kediniz daha huzursuz olur. Cinsel birleşme gerçekleşmediği taktirde rahatlayamadığı için huzursuz olacaktır.
• Evde kapalı bir ortamda beslenen kediler kızgınlık dönemlerinde dışarı çıkmak ister ve bunun için hamlelerde bulunur. Kediler dışarı çıkarak çiftleşebilecekleri bir eş bulmak ister. Kedinizin dışarı çıkmasını engellemek için dışarı çıkış noktalarını sağlam bir şekilde kilitlediğinizden emin olmalısınız. Özellikle camlara bu dönemde çok dikkat edilmelidir.
• Bahçenizde ya da evinizin çevresinde daha önce hiç görmediğiniz erkek kediler dolaşmaya başlayabilir. Evinizin duvarlarını, bahçenizdeki ağaçları hatta kedinizi idrarıyla işaretleyerek dişi kedinin kendisine ait olduğunu belirtir. Kedinizin kızgınlık döneminde çiftleşmek isteyen bu erkek kediler eve girmeye çalışabilir.

Kedim ne zaman kızgınlık döngüsüne girecek?

Kısırlaştırılmamış dişi kedilerde ilk kızgınlık döngüsü genellikle 8 ile 13 aylıkken yani ergenlik dönemine girdiği zaman gerçekleşir. Bazı kedilerde bu süre 7 aya kadar düşebilir. Kedilerin ilk kızgınlık döngüsüne girmesi mevsimlere göre değişkenlik gösterebilir. Erişkinliği günlerin kısa olduğu ve gün ışığından faydalanmanın en aza indiği kış aylarına gelirse ilk kızgınlık döngüsünün zamanı da gecikebilir. İlkbahar ve yaz aylarına denk gelirse bu sefer öne çekilebilir.

Yaşlı kedilerde kızgınlık döngüsü gerçekleşir mi?

28 yaşına gelen kedilerin doğurduğu şeklindeki mitlerin gerçeklik payı bulunuyor. Eğer dişi bir kedi kısırlaştırılmadıysa bütün hayatı boyunca gebe kalabilir. Kedilerde menopoz görme yoktur ve kediler adet görmez. Yaşlandıkça kedilerin doğurganlığı düşer ancak seyrekleşse de doğurmaya devam eder. Yüksek ses çıkarma, tedirgin davranışlar gibi belirgin kızgınlık belirtileri gösterebilirler.

Doğurganlığı devam etse de yaşlanmış kedilerin doğum yapması küçük yavrular doğurmak, çeşitli sağlık sorunları, düşük yaşam kalitesi gibi çeşitli istenmeyen sonuçlara neden olabildiği için bu durumu istemezsiniz. Hatta safkan kedi yetiştiricileri dahi kedilerinin 5 yaşından sonra doğum yapmasına izin vermez.

Evcil kedilerde kızgınlığı önlemenin sebepleri

Evcil bir kedinin kızgınlığı önlenmezse bazı olumsuz sonuçlara hazırlıklı olmalısınız:

• Yavru kediler ilk kızgınlık döngüsüne girdikten sonra dişilik hormonları onu bir eş bulmaya teşvik edecektir. Bu dönemde kediler genellikle acıya benzer bir şekilde ağlama davranış sergiler. Bu dönemde kediler eğer kapalı bir ortamda besleniyorsa, evden kaçma davranışını sergileyebilir. Evden kaçması onun kaybolmasına ya da yaralanmasına neden olabilir.
• Kızgınlığı önlenmeyen bir kedi çok genç yaşta hamile kalabilir. Bu kadar genç yaşta hamile kalması kedinizin sağlığı açısından iyi olmayabilir. Kedinizin vücudu büyümeyebilir ve ruhsal olarak çöküntüye girebilir. Bu da hem kediniz hem de yavruları açısından olumsuzluklara neden olabilir.
• Kediniz ilk kızgınlık döngüsünde evden çıkamazsa huysuzlanabilir ve normalden daha kızgın bir hale bürünebilir. Bu durum, zamanla kedinizin daha stresli olmasına neden olabilir ve kilo kaybına, tımarlama davranışında aşırıya kaçmasına ya da farklı davranış sorunlarına yol açabilir.
• Kedinizin hamile kalmasına izin vermeniz, dünyadaki evcil kedi popülasyonunun artmasına sebep olacaktır. Eğer kediniz safkan değilse ve yavrularının bakımını üstlenmeyi düşünmüyorsanız onun hamile kalmasına müsaade etmeniz çok doğru bir davranış olmayacaktır. Yavruları ya sığınaklarda yaşamaya zorlayacak ya da sokağa bırakmak zorunda kalacaksınız. Bu da kimsenin istemeyeceği bir durumdur.
• Kısırlaştırılmayan ve aynı zamanda her seferinde çiftleşmeyen dişi kedilerde, ilerleyen dönemlerde meme tümörü gelişmesi oldukça sık rastlanan bir sonuçtur. Evde yaşayan kediniz her kızgınlığında çiftleşemeyeceğine göre onu erken yaşta kısırlaştırmanız kedinizin sağlığı açısından en yararlı  tercih olacaktır.

Evcil kedilerde kızgınlığı önlemenin yolları

Evcil kedinizin kızgınlığını önleyerek birçok olası sorunun önüne geçebilirsiniz. Kızgınlığı önlemek için alabileceğiniz çeşitli önlemler var:

• Kedinizin kızgınlığa girmesini ve hamile kalmasını önlemenin en iyi ve en garanti yolu onu kısırlaştırmaktır. Kedinin ilk kızgınlık döngüsüne ne zaman gireceği bilinemeyeceğinden kısırlaştırma işlemini mümkün olduğunca erken yapmakta fayda var. Kedilerin erken kısırlaştırılması sayesinde dişi hormonları devreye girmeyecek ve kedide çiftleşme isteği olmayacaktır. Çoğu veteriner hekim kedilerin 6 aydan önce kısırlaştırılması gerektiğini savunmaktadır.

Kısırlaştırmadan önce kedilerin bir kere kızgınlık döngüsüne girmesinin ve yavru kedilere sahip olmasının onu daha dost canlısı ve sosyal hale getirdiği yönünde bir efsane dolaşmaktadır. Bu efsanenin gerçeklik payı yoktur. Kedilerin kızgınlık döngüsüne girmesine müsaade etmek kazara hamile kalmasına neden olabilir. Kediler eş ayırt etmediği için annesi, babası ya da kardeşleriyle çiftleşebilir ve hiçbir kedi sahibi böyle bir riski almak istemez.

Kızgınlığın önlenmesi için tercih edilen bir yöntem ise hormon enjeksiyonun yapılmasıdır. Östrus dönemlerinde belirli dozlarda kullanılabilen bu hormon enjeksiyonu sayesinde kedinin kızgınlığı ertelenmekte ve kedinin çiftleşme isteği ortadan kalkmaktadır. Fakat bu uygulamanın uzun vadede çok büyük zararları vardır. Dolayısıyla veteriner hekimlerce önerilmemektedir.