Köpeklerde Ayrılık Kaygısı Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Köpeklerde ayrılık anksiyetesi, evcil hayvan ebeveynlerinin en yaygın şikayetlerinden biridir. Köpekler evde yalnız bırakıldıklarında etrafa idrar yapabilir, dışkılayabilir, havlayabilir, uluyabilir, kendini veya evdeki eşyaları çiğneyebilir, kazabilir veya kaçmaya çalışabilir. Bu sorunlar genellikle bir köpeğin eğitilmesi gerektiğini gösterse de, aynı zamanda ayrılık anksiyetesi belirtileri de olabilir. Köpekler, bağlı oldukları kişilerden ayrılmaları nedeniyle üzüldüklerinde ayrılık kaygısı tetiklenir.

Ayrılık Kaygısı (Anksiyetesi) Yaygın Belirtileri

Aşağıdakiler, ayrılık anksiyetesini gösterebilecek semptomların bir listesidir:

İdrar ve Dışkı Yapma

Bazı köpekler, yalnız bırakıldıklarında ya da sahiplerinden ayrı kaldıklarında etrafa idrar ve dışkı yapabilirler.  Bu uygunsuz yerlere dışkı ve idrar yapma davranışını sadece sahibinden ayrı kaldığında yapıyorsa bunun sebebi ayrılık anksiyetesidir.

Havlama ve Uluma
Ayrılık anksiyetesi olan bir köpek, yalnız bırakıldığında veya sahibinden ayrıldığında havlayabilir veya uluyabilir. Bu tür havlama veya uluma kalıcıdır ve tedavi edilmediği sürece köpek her yalnız kaldığında bu davranışı tekrarlar.

Çiğneme, Kazma ve Parçalama
Ayrılık kaygısı olan bazı köpekler, nesneleri, kapı çerçevelerini veya pencere pervazlarını çiğner, kapıları ve girişleri kazar veya yalnız bırakıldığında veya koruyucularından ayrıldığında ev eşyalarını parçalarlar. Bu davranışlar, kırık dişler, kesilmiş ve kazınmış pençeler ve hasarlı tırnaklar gibi kendine zarar verme ile sonuçlanabilir. Bir köpeğin çiğneme, kazma ve parçalama davranışları ayrılık kaygısından kaynaklanıyorsa, genellikle sahibinin yanındayken meydana gelmez.

Kaçma
Ayrılık kaygısı olan bir köpek, yalnız kaldığında veya sahibinden ayrıldığında hapsedildiği bir alandan kaçmaya çalışabilir. Köpek, kırık dişler, kesilmiş ve kazınmış ön patiler ve hasarlı tırnaklar gibi kendine zarar vermeyle sonuçlanabilecek kapı veya pencereleri kazmaya ve çiğnemeye çalışabilir. Köpeğin kaçış davranışı ayrılık kaygısından kaynaklanıyorsa, sahibinin yanındayken ortaya çıkmaz.

Sürekli Yürüme
Bazı köpekler, yalnız bırakıldıklarında veya sahiplerinden ayrıldıklarında belirli bir yol boyunca sabit bir düzende yürürler. Bazı köpekler, dairesel hareket ederken, diğerleri düz çizgilerde ileri geri yürürler. Köpeğin bu davranışına ayrılık kaygısı neden oluyorsa, genellikle sahibi oradayken ortaya çıkmaz.

Dışkı Yeme (Kaprofaji)
Ayrılık kaygısı olan köpekler yalnız bırakıldığında veya sahiplerinden ayrıldığında, dışkı yapıp sonra dışkılarının tamamını veya bir kısmını tüketebilirler. Bir köpek ayrılık kaygısı nedeniyle dışkı yiyorsa, muhtemelen bu davranışı sahibinin yanında yapmaz.

Köpeklerde Ayrılık Kaygısı Nedenleri

Köpeklerin neden ayrılık kaygısı geliştirdiğini gösteren kesin bir kanıt yoktur. Bununla birlikte, barınaklardan evlat edinilen köpeklerin, köpeklik döneminden beri tek bir aile tarafından tutulanlara göre çok daha fazla bu davranış sorununa sahip olması nedeniyle, bir köpeğin hayatındaki önemli bir kişinin veya bir grup insanın kaybının ayrılık kaygısına yol açabileceğine inanılmaktadır. Bunun dışında yaygın olarak görülen ayrılık kaygısı nedenleri şunlardır;

Sahibinin veya Ailenin Değiştirilmesi
Terk edilmek, bir barınağa bırakılmak veya yeni bir aileye verilmek, ayrılık kaygısının gelişimini tetikleyebilir.

Programda Değişiklik
Bir köpeğin ne zaman veya ne kadar süre yalnız bırakılacağına ilişkin programda ani bir değişiklik, ayrılık kaygısının gelişimini tetikleyebilir. Örneğin, bir köpeğin sahibi evden çalışıyorsa ve bütün gününü köpeğiyle geçiriyorsa ancak daha sonra köpeğini bir seferde altı veya daha fazla saat yalnız bırakmasını gerektiren yeni bir iş bulursa, bu değişiklik nedeniyle köpek ayrılık kaygısı geliştirebilir.

Taşınma
Yeni bir konuta taşınmak, ayrılık kaygısının gelişimini tetikleyebilir.

Aile üyelerinde değişiklik
Ölüm veya taşınma nedeniyle yerleşik bir aile üyesinin aniden yokluğu, ayrılık kaygısının gelişimini tetikleyebilir.

Ayrılık Kaygısı Teşhisinden Önce Dışlanması Gereken Sağlık Sorunları

İdrar Kaçırma (Üriner İnkontinans)
Bazı köpeklerin evinin kirlenmesine, köpeğin mesanesini “sızdırdığı” veya boşalttığı tıbbi bir durum olan inkontinans neden olur. İnkontinans sorunları olan köpekler genellikle idrar kaçırdıklarından habersiz görünürler. Bazen uyurken idrarını boşaltırlar. İdrar yolu enfeksiyonu, yaşlılıktan kaynaklanan zayıf bir sfinkter,  ksıırlaştırma ameliyatından sonra hormonlarla ilgili sorunlar, mesane taşları, diyabet, böbrek hastalığı, Cushing hastalığı, nörolojik problemler ve cinsel organ anormallikleri gibi bir dizi tıbbi sorun, idrar yolu anormalliklerine ve buna bağlı idrar kaçırmaya neden olabilir.  Ayrılık kaygısı için davranış değişikliğini denemeden önce, tıbbi sorunları ekarte etmek için köpeğinizin veteriner hekimine danışmalısınız.

İlaçlar
Sık idrara çıkma ve evde idrar kaçırmaya neden olabilecek bazı ilaçlar vardır. Köpeğiniz herhangi bir ilaç kullanıyorsa, idrar kaçırmaya sebep olup olmayacağını öğrenmek için lütfen veteriner hekimi ile iletişime geçin.

Diğer Davranış Sorunları

Bazen bir köpeğin ayrılık kaygısı olup olmadığını belirlemek zordur. Bazı yaygın davranış sorunları benzer semptomlara neden olabilir. Köpeğinizin ayrılık kaygısı olduğu sonucuna varmadan önce, aşağıdaki davranış problemlerini elemek önemlidir:

Heyecandan İdrar Kaçırma
Bazı köpekler selamlaşma, oyun oynama, fiziksel temas veya azarlanma veya cezalandırılma sırasında idrar yapabilir. Bu tür köpekler, etkileşimler sırasında kuyruğu alçak tutmak, kulakları başa doğru düzleştirmek, çömelmek veya yuvarlanmak ve göbeği açığa çıkarmak gibi duruşlar sergilerken idrar kaçırabilirler.

Eksik Ev Eğitimi
Ara sıra evde idrar yapan bir köpek tamamen ev eğitimi almamış demektir. Bu köpekler özellikle sahipleri yokken ceza almayacaklarını bildiklerinden eve idrar yapabilirler. Bu davranış anksiyeteden değil henüz oturmamış olan eğitimden kaynaklanır.

İdrar İşaretleme
Bazı köpekler koku işaretleri oldukları için evde idrar yaparlar. Bir köpek kokusu, dikey yüzeylerde az miktarda idrar yaparak iz bırakır. Çoğu erkek köpek ve iz kokusu alan bazı dişi köpekler idrar yapmak için bacaklarını kaldırır.

Yavruluk Dönemi
Pek çok genç köpek, sahipleri evdeyken ve onlar uzaktayken parçalama, çiğneme veya kazma ile uğraşır. Bu sorunlar doğru eğitim ile yetişkinlik döneminde geçer.

Can sıkıntısı
Köpeklerin zihinsel olarak uyarılmaya ihtiyacı vardır ve bazı köpekler sıkıldıkları ve yapacak bir şeyler aradıkları için yalnız bırakıldıklarında, parçalama ve çiğneme gibi davranışlarda bulunabilirler. Bu köpekler genellikle endişeli görünmezler.

Aşırı Havlama veya Uluma
Bazı köpekler, tanıdık olmayan manzaralar ve sesler gibi çevrelerindeki çeşitli tetikleyicilere tepki olarak havlar veya uluma yaparlar. Genellikle ailesi evdeyken de uzaktayken de bu davranışı sergilerler.

Köpeğinizin Ayrılık Kaygısı Varsa Ne Yapmalısınız?

Hafif Ayrılık Kaygısı Tedavisi

Köpeğinizin hafif bir ayrılık kaygısı varsa, karşı koşullandırma sorunu azaltabilir veya çözebilir. Karşı koşullandırma, bir hayvanın korkulu, endişeli veya agresif tepkisini bunun yerine hoş, rahat bir tepkiye değiştiren bir tedavi sürecidir. Korkulan veya sevilmeyen bir kişinin, hayvanın, yerin, nesnenin veya durumun görünümünü veya varlığını gerçekten iyi bir şeyle, köpeğin sevdiği bir şeyle ilişkilendirerek yapılır. Zamanla köpek, korktuğu her şeyin aslında kendisi için iyi şeyler öngördüğünü öğrenir.

Ayrılık kaygısı olan köpekler için karşı koşullandırma, yalnız olmakla lezzetli yemek gibi iyi şeyler arasında bir ilişki geliştirmeye odaklanır. Bu tür bir ilişki geliştirmek için, evden her çıktığınızda köpeğinize, bitirmesi en az 20 ila 30 dakika sürecek, içi yiyecekle doldurulmuş bir yapboz oyuncağı sunabilirsiniz.

 Orta veya Şiddetli Ayrılık Kaygısının Tedavisi

Orta veya şiddetli ayrılık kaygısı vakaları, daha karmaşık bir duyarsızlaştırma ve karşı koşullandırma programı gerektirir. Bu durumlarda, bir köpeği yavaş yavaş yalnız kalmaya alıştırmak, kaygı yaratmayan birçok kısa ayrılıkla başlamak ve daha sonra haftalık günlük seanslar boyunca ayrılıkların süresini kademeli olarak artırmak çok önemlidir. Aşağıdaki adımlar, bir duyarsızlaştırma ve karşı koşullandırma programını kısaca açıklar.  Lütfen bunun kısa ve genel bir açıklama olduğunu unutmayın. Ayrılık kaygısı önemli bir problemdir ve kesin çözümü için mutlaka davranış uzmanı veteriner hekimler ile görüşülmelidir.

Duyarsızlaştırma ve karşı koşullandırma karmaşıktır ve gerçekleştirilmesi zor olabilir. Korkudan kaçınılmalıdır, aksi takdirde prosedür geri teper ve köpekler daha fazla korkar. Tedavinin evcil hayvanın tepkilerine göre ilerlemesi ve değişmesi gerektiğinden ve bu tepkilerin okunması ve yorumlanması zor olabileceğinden, duyarsızlaştırma ve karşı kondisyonlama eğitimli ve deneyimli bir veteriner hekim rehberliğini gerektirir.

Birinci Adım: Ayrılış Öncesi İpuçları

Yukarıda bahsedildiği gibi, bazı köpekler, koruyucuları ayrılmaya hazırlanırken endişeli hissetmeye başlar. Örneğin, bir köpek, koruyucusunun makyaj yaptığını, ayakkabı ve palto giydiğini ve ardından bir çanta veya araba anahtarını aldığını fark ettiğinde adım atmaya, nefes nefese ve sızlanmaya başlayabilir. (Köpeğinizi yalnız bırakmaya hazırlanırken endişe belirtileri göstermiyorsa, aşağıdaki ikinci adıma geçebilirsiniz.) Köpeğiniz ayrıldığınıza dair ipuçlarını görebilir (paltonuzu giymeniz veya anahtarlarınızı almanız gibi) ve yalnız bırakılma konusunda o kadar endişelenir ki kendini kontrol edemez ve geri döneceğinizi unutur.

Bu “ayrılık öncesi kaygısına” yönelik bir tedavi yaklaşımı, köpeğinize anahtarlarınızı aldığınızda veya paltonuzu giydiğinizde bunun her zaman ayrıldığınız anlamına gelmediğini öğretmektir. Bunu, köpeğinizi günde birkaç kez çeşitli sıralarda bu ipuçlarına maruz bırakarak yapabilirsiniz. Örneğin, botlarınızı ve paltonuzu giyin ve oradan ayrılmak yerine sadece TV izleyin. Veya anahtarlarınızı alın ve bir süre mutfak masasına oturun. Bu, köpeğinizin kaygısını azaltacaktır çünkü bu ipuçları her zaman ayrılmanıza yol açmayacaktır ve bu nedenle köpeğiniz onları gördüğünde eskisi kadar endişelenmeyecektir.

İkinci Adım: Kademeli Ayrılışlar

Köpeğiniz siz ayrılmadan önce daha az endişeliyse, muhtemelen yukarıdaki ayrılma öncesi tedaviyi atlayabilir ve çok kısa ayrılışlarla başlayabilirsiniz. Ana kural, ayrılıklarınızın köpeğinizin üzülmesi için geçen süreden daha kısa olacak şekilde planlamaktır. Başlamak için, köpeğinizi banyo gibi evin içinde bir kapı ile görüş alanı dışında kalması için eğitin. Banyo kapısının diğer tarafına giderken köpeğinize oturmayı veya oturmayı ve kalmayı öğretebilirsiniz.  Kapının diğer tarafında, köpeğinizin görüş alanı dışında beklediğiniz süreyi kademeli olarak artırın. Ayrıca, kalma alıştırması yaparken köpeğinizin kalkış öncesi ipuçlarına alışması için de çalışabilirsiniz. Örneğin, köpeğinizden kalmasını isteyin. Sonra paltonuzu giyin, çantanızı alın ve köpeğiniz kalmaya devam ederken banyoya gidin.

Bu noktada, çok kısa ayrılıklarınızı eğitiminize dahil etmeye başlayabilirsiniz. Sadece bir ila iki saniye süren devamsızlıklarla başlayın ve ardından köpeğinizin görüş alanı dışında kaldığınız süreyi yavaşça artırın. Beş ila on saniye uzunluğundaki ayrılıklara kadar eğitim aldığınızda, kapıdan çıkmadan hemen önce köpeğinize doldurulmuş bir mama oyuncağı vererek karşı koşullandırmayı geliştirin. Yiyecekle doldurulmuş oyuncak aynı zamanda köpeğe bunun “güvenli” bir ayrılık olduğunu söyleyen bir güvenlik ipucu olarak da çalışır.

Seanslarınız sırasında, ayrılıklar arasında birkaç dakika beklediğinizden emin olun. Her kısa ayrılıktan sonra, tekrar ayrılmadan önce köpeğinizin tamamen rahatlamış olduğundan emin olmanız önemlidir. Hemen tekrar ayrılırsanız, köpeğiniz bir önceki ayrılıktan döndüğünüz için hala heyecanlıyken, bir sonraki yokluğu deneyimlediğinde zaten uyarılmış hissedecektir. Bu uyarılma, onu bir sonraki ayrılığa daha az tahammül edebilir hale getirebilir ve bu da sorunu iyileştirmek yerine daha da kötüleştirebilir.

Dışarı çıkarken ve içeri girerken çok sakin ve sessiz davranmayı unutmayın. Bu, orada olduğunuz zamanlar ile gittiğiniz zamanlar arasındaki farkı azaltacaktır.

Köpeğinizin ayrılık uzunluğundaki bir artışı ne zaman tolere edebileceğine karar vermelisiniz. Her köpek farklı tepki verir, bu nedenle standart bir zaman çizelgesi yoktur. Köpeğinizin yalnız kaldığı süreyi ne zaman artıracağınıza karar vermek çok zor olabilir ve birçok evcil hayvan ebeveyni hata yapar. Tedavinin hızla ilerlemesini isterler, bu nedenle köpeklerini çok uzun sürelere maruz bırakırlar, bu da endişeye neden olur ve sorunu daha da kötüleştirir.

Bu tür bir hatayı önlemek için köpeğinizde stres belirtileri olup olmadığına dikkat edin. Bu işaretler, genişlemiş gözbebekleri, nefes nefese kalma, esneme, salya akıtma, titreme, tempolu hareketler ve coşkulu selamlamayı içerebilir. Stres tespit ederseniz, köpeğinizin tekrar rahatlayabileceği bir noktaya kadar geri dönmeli ve kalkış sürelerinizi kısaltmalısınız. Sonra o seviyeden tekrar başlayın ve daha yavaş ilerleyin.

 Köpeklerde Ayrılık Kaygısının Medikal Tedavisi

Köpeğinize bir davranış sorunu için kendiniz herhangi bir ilaç vermemelisiniz. Bu ilaçlar sadece veteriner hekiminizin tavsiyesi üzerine kullanılmalıdır.

İlaç kullanımı, özellikle ciddi ayrılık kaygısı vakalarında çok yardımcı olabilir. Bazı köpekler, evcil hayvan ebeveynlerinden herhangi bir ayrılıktan o kadar rahatsızdır ki, ilaç yardımı olmadan tedavi uygulanamaz. Anti-anksiyete ilaçları tedavinin daha hızlı ilerlemesini sağlayabilir.

Nadir durumlarda, hafif ayrılık kaygısı olan bir köpek, davranış değişikliğine eşlik etmeden tek başına ilaç tedavisinden fayda görebilir. Köpekler, ilacın yardımıyla yalnız kalmaya alışır ve yavaş yavaş ilacı bıraktıktan sonra bu yeni koşullandırmayı korur. Bununla birlikte, çoğu köpeğin bir ilaç ve davranış değişikliği kombinasyonuna ihtiyacı vardır.

Ayrıık Kaygısı Olan Köpeklere Yapılmaması Gerekenler

Köpeğinizi azarlamayın veya cezalandırmayın. Endişeli davranışlar itaatsizlik veya kin sonucu değildir. Bunlar sıkıntı tepkileridir! Köpeğiniz, üzgün olduğu ve çok fazla stresle başa çıkmaya çalıştığı için yalnız bırakıldığında endişeli davranışlar sergiler. Onu cezalandırırsanız daha da üzülebilir ve sorun daha da kötüleşebilir.

Köpeğiniz daha yavruysa, uygun sosyalleşme ve eğitim ile ayrılık kaygısı önlenebilir. Yavru köpekler diğer hayvanlar ve insanlarla iyi bir şekilde sosyalleştirilmelidir. Yavru köpeklerin yalnız zaman geçirmeyi ve oyuncaklarıyla eğlenmeyi öğrenmeleri gerekir. Yavru köpeğinizi ailesiyle sosyalleşmek için yalnız geçirdiği zamanlardan çıkardığınızda, onu yalnızca sessizce oyuncaklarıyla oynarken aldığınızdan emin olun. Yavru köpeğinizin devam etmesini istediğiniz davranışları ödüllendirin. İyi eğitilmiş bir köpek yavrusu ya tek başına ya da ailesiyle iyi geçinirse gelecekte ayrılık kaygısı yaşama olasılığı daha düşük olacaktır.