Köpekler Doğuştan Şeker Hastası mıdır? Köpeklerde Diyabetes Mellitus

Diyabet, insanları olduğu kadar köpekleri, kedileri ve diğer hayvanları etkileyebilen kronik bir hastalıktır. Diyabet tedavi edilemese de çok başarılı bir şekilde yönetilebilir. Diabetes mellitus veya “şeker hastalığı”, köpeklerde en sık görülen metabolik bozukluktur.

Köpeklerde Şeker Hastalığı (Diyabetes Mellitus) Nedir?

Diabetes mellitus , midenin yakınında bulunan küçük ama hayati bir organ olan pankreasın bir hastalığıdır. Pankreas iki önemli hücre tipine sahiptir. Bir grup hücre, uygun sindirim için gerekli enzimleri üretir. Beta hücreleri adı verilen diğer grup ise insülin hormonunu üretir. İnsülin, kan dolaşımındaki glikoz (şeker) seviyesini düzenler ve glikozun vücudun dokularına iletilmesini kontrol eder. Basit bir ifadeyle şeker hastalığı, pankreasın kan şekerini düzenleyememesinden kaynaklanır. Diabetes mellitusun klinik belirtileri, yüksek kan şekeri konsantrasyonları ve vücudun bir enerji kaynağı olarak glikozu kullanamaması ile ilgilidir.

Glikoz-İnsülin Bağlantısı

Vücut hücrelerine güç sağlamak için gıda besin maddelerinin enerjiye dönüştürülmesi, glikoz ve insülinin etkileşimi ile alakalıdır;

• Glikoz: Vücut hücreleri için gerekli yakıt. Yiyecekler sindirildiğinde, vücut besin maddelerinin bir kısmını, belirli vücut hücreleri ve organları için hayati bir enerji kaynağı olan bir şeker türü olan glikoza ayırır. Glikoz, bağırsaklardan kana emilir ve kandan vücuda taşınır.
• İnsülin : yakıt dağıtımından sorumlu. Bu sırada midenin yanında pankreas adı verilen önemli bir organ da vücuda insülin hormonu salgılar. İnsülin, hücrelere kan dolaşımından glikoz ve diğer besinleri almalarını ve bunları yakıt olarak kullanmalarını sağlamak ile görevlidir.

Köpeklerde Şeker Hastalığı (Diyabet) Türleri

Şeker hastalığında glikoz-insülin bağlantısı olması gerektiği gibi çalışmıyor. Köpeklerde diyabet iki şekilde ortaya çıkar:

• Tip 1 Diyabet-İnsülin eksikliği diyabeti:  Bu, köpeğin vücudunun yeterli insülin üretmediği zamandır. Bu, pankreas hasar gördüğünde veya düzgün çalışmadığında olur. Köpeklerde en sık görülen diyabet türüdür. Bu tip diyabetli köpekler kan şekerini stabilize etmek için insülin enjeksiyonlarına ihtiyaç duyar.
• Tip 2 Diabet-İnsüline bağımlı olmayan diyabet: İnsülin üreten bazı hücreler kalır, ancak üretilen insülin miktarı yetersizdir, salgılanmasında gecikmiş bir yanıt vardır veya köpeğin vücudunun dokuları nispeten insüline dirençlidir. Tip II diyabet, yaşlı obez köpeklerde ortaya çıkabilir. Bu formu olan kişiler genellikle, kalan fonksiyonel hücreleri kan şekerini normalleştirmek için yeterli miktarda insülin üretmeye veya salmaya teşvik eden oral bir ilaçla tedavi edilebilir. Ne yazık ki, köpekler bu oral ilaçlara iyi yanıt vermezler ve hastalıklarını kontrol etmek için genellikle bir miktar insüline ihtiyaç duyarlar.
• Tip 3 Diyabet- İnsülin direnci diyabeti:  Bu, pankreasın bir miktar insülin ürettiği, ancak köpeğin vücudunun insülini gerektiği gibi kullanmadığı zamandır. Hücreler, insülinin “mesajına” yanıt vermiyor, bu nedenle glikoz kandan hücrelere çekilmiyor.  Tip III diyabet, diğer hormonların neden olduğu insülin direncinden kaynaklanır ve hamilelik veya hormon salgılayan tümörlere bağlı olabilir.

Köpekler Doğuştan Şeker Hastası mıdır?

Hayır, köpeklerde şeker hastalığı bütün hayvanlarda olduğu gibi genetik olarak bazı ırklarda aktarılabilir ancak büyük bir kısmı sonradan edinsel olarak şekillenmektedir. Aynı şekilde köpeklere şeker verirseniz kör olurlar inanışı da doğru değildir. Aslında şeker hastası köpeklerde ka şekerinin çok yükselmesi sonucu katarakt meydana gelir. Bu durum tedavi edilmez ise körlüğe neden olabilir.

Köpeklerde Şeker Hastalığı Nelere Sebep olur?

Diyabetin türü ne olursa olsun, vücut üzerindeki olumsuz etkileri aynıdır. Köpeğin kan dolaşımında aşırı şeker birikir ve buna rağmen vücudun bu şekere ihtiyacı olan hücreleri ona erişemez.

Yani diyabetin köpeğin vücudunda neden olduğu “kötü” etkiler iki yönlüdür:

• Hücreler hayati “yakıt” için aç kalır. Kas hücreleri ve bazı organ hücreleri, enerji için ihtiyaç duydukları glikoz “yakıtından” yoksun kalırlar. Buna karşılık, vücut alternatif yakıt olarak kullanmak için kendi yağlarını ve proteinlerini parçalamaya başlar.
• Kan dolaşımındaki yüksek şeker seviyesi birçok organa zarar verir. Kan dolaşımındaki glikozu yakıta dönüştürmeye yardımcı olacak insülin olmadan, kanda yüksek seviyelerde glikoz birikir. Ne yazık ki, glikoz vücutta bir tür zehir gibi davranır ve sonunda çoklu organ hasarına neden olur. Bu durumdan genellikle böbrekler, gözler, kalp, kan damarları veya sinirler etkilenir.

Köpeklerde Diyabet Belirtileri Nelerdir?

İlk Belirtiler

• Aşırı susuzluk: Köpek sık sık su içebilir ve su kabını daha sık boşaltabilir.
• Artan idrara çıkma: Köpek sık sık dışarı çıkmak isteyebilir ve evde “kazalar” yapmaya başlayabilir. Artan idrara çıkma (ve artan susuzluk), vücudun şekere bağlanan su ile birlikte idrar yoluyla fazla şekerden kurtulmaya çalışması nedeniyle olur.
• Kilo kaybı: Köpek normal porsiyonları yemesine rağmen kilo verebilir. Bunun nedeni, köpeğin besinlerini yiyeceğinden verimli bir şekilde dönüştürmemesidir.
• Artan iştah: Köpek her zaman çok acıkabilir çünkü vücut hücreleri, köpek normal miktarda yiyor olsa bile, ihtiyaç duydukları tüm glikozu almıyor.

Diğer beirtiler; daha ileri diyabet vakalarında semptomlar daha belirgin hale gelebilir ve şunları içerebilir:

• İştahsızlık
• Enerji eksikliği
• Depresyon
• Kusma

Sağlığa yönelik tehditler. Kontrolsüz diyabet, köpeğin vücudunda yıkıcı etkilere yol açabilir, bu nedenle erken teşhis ve uygun tedavi çok önemlidir. Diyabetin köpeğin sağlığı üzerindeki etkileri şunları içerebilir:

• Katarakt (körlüğe yol açan)
• Karaciğer büyümesi
• İdrar yolu enfeksiyonları
• Nöbetler
• Böbrek yetmezliği
• Ketoasidoz , hızlı nefes alma, dehidratasyon, uyuşukluk, kusma veya tatlı kokulu nefesin eşlik edebileceği potansiyel olarak yaşamı tehdit eden akut bir durum; stres, ameliyat, açlık, enfeksiyon veya düşük insülin seviyesiyle birlikte altta yatan bir sağlık durumu gibi faktörler tarafından tetiklenebilir.

Bazı köpekler ve kedilerin %50’sine varan oranda iştah azalması görülür. Diğer klinik belirtiler arasında hepatomegali, uyuşukluk, katarakt oluşumu (köpekler) ve diyabetik nöropati (esas olarak kediler) bulunur. Belirtiler genellikle haftalar veya aylar içinde yavaş yavaş ilerler.

Diyabetik hayvanlar, bakteriyel ve fungal enfeksiyonlara karşı direnci azaltmıştır ve sıklıkla kronik veya tekrarlayan enfeksiyonlar geliştirir . Diyabetik köpek ve kedilerde lipid birikimine bağlı hepatomegali sık görülür. Yağlı karaciğer, yağ dokusundan artan yağ mobilizasyonundan kaynaklanır.

Katarakt, kontrol edilemeyen diyabetes mellituslu köpeklerde sıklıkla gelişir. Köpeklerde katarakt oluşumu, glikozun lenste metabolize edildiği, lensin ödemine ve normal ışık iletiminin bozulmasına yol açan benzersiz sorbitol yolu ile ilgilidir.

Diyabetik ketoasidoz , hücrelerin mutlak veya göreceli insülin eksikliği nedeniyle glikoza erişemedikleri için enerji kaynağı olarak serbest yağ asitlerini kullandığı bir dekompanse diyabetes mellitus şeklidir. Yüksek glukagon ve diğer karşı düzenleyici hormonların varlığında, serbest yağ asitleri ketoasitlere parçalanır. Kanda ketoasitler ve glikoz biriktikçe, derin ve yaşamı tehdit edebilen metabolik bozukluklar meydana gelir. Bunlar dehidrasyon, hipovolemi, yüksek anyon açığı, metabolik asidoz, elektrolit bozuklukları, azotemi, karaciğer enzimlerinde yükselme, hiperlaktatemi ve klinik kusma ve anoreksi belirtilerini içerir.

Köpeklerde Şeker Hastalığı Teşhisi

Diabetes mellitus, tipik klinik belirtiler (aşırı susama, aşırı idrara çıkma, iştah artışı ve kilo kaybı), kanda sürekli olarak yüksek düzeyde glikoz bulunması ve idrarda glikoz bulunması ile teşhis edilir.

Vücutta glikozu korumak için böbrekler, aşırı bir seviyeye ulaşılana kadar kan akışındaki glikozu idrara filtre etmez. Bu, normal kan şekeri seviyelerine sahip köpeklerin idrarında glikoz olmayacağı anlamına gelir. Ancak diyabetik köpeklerin kanında aşırı miktarda glikoz bulunur, bu nedenle idrarla atılır. Kan şekeri belli bir seviyeye ulaştığında, fazlası böbrekler tarafından atılır ve idrara geçer.

Veteriner hekiminiz, kan şekerinin daha uzun süreli bir değerlendirmesini sağlamak için Fruktozamin ve hemoglobin A1c gibi değerlerden faydalanabilir.

Kan testleri ayrıca yüksek karaciğer enzimleri ve elektrolit dengesizlikleri gibi diğer diyabet belirtilerini de gösterebilir. Diyabet ne kadar erken teşhis edilir ve tedaviye başlanırsa, köpeğinizin normal bir yaşam sürme şansı o kadar artar.

Köpeklerde Şeker Hastalığı İçin Risk Faktörleri

• Yaş: Diyabet her yaşta ortaya çıkabilirken, çoğunlukla orta yaş ve üzerindeki köpeklerde görülür. Bunu geliştiren köpeklerin çoğu, teşhis edildiğinde 5 yaşında veya daha büyüktür.
• Cinsiyet: Kısırlaştırılmış dişi köpeklerin diyabet hastası olma olasılığı erkek köpeklere göre daha fazladır.
• Kronik veya tekrarlayan pankreatit : Kronik veya tekrarlayan pankreatit (pankreasın iltihabı) sonunda  organda büyük hasara neden olarak diyabetle sonuçlanabilir.
• Obezite : Obezite insülin direncine katkıda bulunur ve diyabete yol açabilen pankreatit için bir risk faktörüdür.
• Steroid ilaçları: Bu ilaçlar uzun süreli kullanıldığında şeker hastalığına neden olabilir.
• Cushing hastalığı: Cushing hastalığında aşırı kortizol üretilmesi diyabete neden olabilir.
• Diğer sağlık problemleri: Bazı otoimmün bozuklukların ve viral hastalıkların da diyabeti tetikleyebileceği düşünülmektedir.
• Genetik: Minyatür Poodles , Bichons Frises , Puglar , Dachshunds , Minyatür Schnauzerler , Puli , Samoyeds, Keeshonds, Avustralya Teriyerleri, Fox Teriyerleri, Cairn Teriyerleri ve Beagles gibi bazı saf ırklar şeker hastalığına yatkındır.

Köpeklerde Diyabet Tedavisi

Diabetes mellituslu (Şeker hastası) köpeklere genellikle her gün sabah ve akşam insülin enjeksiyonu yapılması gerekir. Beslenme, hastalık yönetiminin önemli bir bileşenidir. Genel olarak, her gün aynı programda aynı miktarda ve aynı mama ile beslenmeleri gerekir.

Başlangıçta, köpeğiniz herhangi bir acil krizle başa çıkmak ve insülin düzenlemesine başlamak için birkaç gün hastaneye kaldırılabilir. Diyabetik ketoasidoz adı verilen bu durumdaki köpekler,yoğun bakımda birkaç gün hastanede kalmayı gerektirebilir. İnsülin tedavisinin ilk aşamasında, ilerlemeyi izlemek için düzenli tekrar ziyaretler gereklidir.

Veteriner hekiminiz insülin dozuna karar verdikten sonra köpeğininizi taburcu edecektir. Sonrasında bu enjeksiyonları kendiniz yapmanız gerekecektir. Ancak köpeğiniz dışarıdan verilen bu insülinlere alışana kadar enjeksiyonlaran sonra, önce ve gün içerisinde glikoz ölçümleri yapmak önemlidir. Bu amaçla glikometreler kullanılmaktadır. Veteriner hekiminiz, sizi bu glikometreleri nasıl kullanacağınız ve insülin enjeksiyonlarını nasıl yapacağınız konusunda bilgilendirecektir.

Köpeklerde Şeker Hastalığı (Diyabet) Yönetimi

Bazı vakalar daha zorlu olabilse de, köpek diyabeti genellikle komplikasyon olmaksızın başarılı bir şekilde yönetilebilir. Enjeksiyon yapmaktan günlük glikoz seviyelerinin izlenmesine kadar, köpeğinizin bakımında birincil rolü oynayacaksınız bu yüzden insülin saatlerine, yemek saatlerine ve egzersiz düzenine dikkat etmeniz köpeğiniz için çok önemlidir.

Veteriner hekiminiz, köpeğiniz için en iyi yönetim planını belirlemek için sizinle birlikte çalışacaktır. Tedavinin başlangıcında, test ve ilaç ayarlamaları için kliniği sık sık ziyaret etmeniz gerekebilir. Ancak doğru ilaç, dozaj, diyet ve evde takip yapılarak kısa süre içerisinde köpeğinizle evdeki yaşantınıza geri dönebilirsiniz.

Veterineriniz tarafından sağlanan köpeğinizin diyabet yönetim planı aşağıdakiler hakkında bilgi içerecektir:

• Diyet: Veteriner hekiminiz, diyabetik köpeğiniz için en iyi diyet türünü önerecektir. Genellikle bu, bazı iyi kaliteli proteinlerin yanı sıra, glikoz emilimini yavaşlatmaya yardımcı olacak lif ve kompleks karbonhidratları içerecektir. Veteriner hekiminiz, ayrıca nispeten düşük yağ içeriğine sahip bir diyet önerebilir.
• Egzersiz: Glikoz seviyelerinde ani artış veya düşüşleri önlemeye yardımcı olmak için, diyabetik köpeklerin ılımlı fakat tutarlı bir egzersiz rutini sürdürmeleri özellikle önemlidir.
• Enjeksiyonlar: Diyabetik köpeklerin çoğu, sahibinin yapmayı öğrenmesi gereken bir şey olan, deri altında günlük insülin atışlarına ihtiyaç duyacaktır. Bunu yaparken endişelenmek anlaşılabilir olsa da, göründüğü kadar zor değil. Köpek veya sahibi için hiç travmatik olmayan hızlı ve kolay bir günlük rutin haline gelebilir.
• Glikoz takibi: Bu amaçla glikometreler sıklıkla kullanılır. Köpeğiniz için hangi glikometrenin daha iyi olduğuna veteriner hekiminiz karar verecektir.

Evcil hayvanınıza Diyabet teşhisi konulursa panik yapmayın. Diyabet iyileşen bir hastalık olmasa da iyi bir veteriner hekim desteği ile evcil hayvanınız için doğru bakımı sağlayabilir ve birlikte daha nice mutlu yıllar geçirebilirsiniz.