Kedilerde vestibüler hastalık: Belirtileri ve tedavisi

Kedinizin aniden dengesini kaybederek düştüğünü ve normal şekilde ayakta duramadığını görmek üzüntü verici ve biraz endişelendirici bir durum olabilir. Bir dakika içinde kediniz tamamen normal ve mutluyken, bir dakika sonra kedinizin dört ayak üzerinde durmakta zorlandığını fark edebilirsiniz. Bu durumda kedinizin hareket etmede yaşadığı zorluk kedilerde vestibüler hastalık adı verilen bir sorundan kaynaklanıyor olabilir.

Kedilerde vestibüler hastalık nedir?

İdiyopatik vestibüler hastalık ya da “kedi vestibüler hastalığı”, kedinizin vestibüler sistemindeki sorunlardan kaynaklanan ve kedinizin hareketlerini etkileyebilen bir denge bozukluğudur. Vestibüler sistem dengeyi kontrol eden ve hayvanın düşmesini engellemeye çalışan bir sistemdir. Bu denge sistemi iç ve orta kulakta kulağın derinliklerinde bulunan sensörlerden ve beynin arkasındaki özel bir kontrol merkezinden oluşur.

Düzgün çalışan bir vestibüler sistem, kedinizin denge sağlamasına, koordinasyon kurmasına ve uzuvlarının farkındalığına yardımcı olur. Kedilerde iki ana vestibüler hastalık türü ortaya çıkabilir. Santral vestibüler hastalık, bir beyin enfeksiyonu ya da tümörden dolayı kedinizin vestibüler merkezinin olumsu etkilendiği durumlarda ortaya çıkar. Periferik vestibüler hastalık ise kulağın veya beyin sinirlerinin etkilendiği durumlarda ortaya çıkar.

Siyam ve Birmanya gibi bazı belirli kedi cinslerinde bu hastalığın doğuştan ortaya çıktığı belirlenmiş olsa da bu hastalıktan her ırktaki ve her yaştaki kedinin etkilenebileceği anlaşılmıştır. Etkilenen birçok kedinin de sağır olduğu gözlenmiştir. Buna karşın özellikle yaşlı kedileri vestibüler hastalığa yakalanma riskinin daha yüksek olduğu bilinmektedir.

Kedi vestibüler hastalığı belirtileri nelerdir?

Kedilerde vestibüler hastalığın en yaygın semptomu, koordine olmayan bir yürüyüş veya düşme durumudur. Bu durumda kediniz kendi etrafında bir daire çizebilir, etrafta tökezleyerek hızlı bir şekilde etrafına bakabilir. Bu durumda bazı kedi sahipleri kedisinin felç geçirdiğini düşünebilir. Felç kedilerde, insanlarda olduğu kadar yaygın görülen bir durum değildir. Kedinin felç geçirmesi büyük olasılıkla hipertiroidizm, kronik böbrek hastalığı ya da kalp rahatsızlığı gibi nedenlerden olur ve bu da çok nadir karşılaşılan bir durumdur.

Kedilerde görülen bu belirtiler genellikle aniden ve çoğunlukla bir saat içinde ortaya çıkar. Kedinizde göreceğiniz semptomlar, muhtemelen ortaya çıktıktan sonraki ilk 24 ile 48 saat içinde en şiddetli halini alacaktır. Birçok kedi sahibi ise 72 saatten sonra kedisindeki semptomların iyileşmeye başladığını bildirmiştir. Kedilerde vestibüler hastalık belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Koordine olmayan yürüyüş
• Bir tarafa yuvarlanmak ya da kendi etrafında daire çizmek
• Başını eğme
• Anormal derecede hızlı göz hareketleri
• İştah kaybı
• Bulantı ve kusma
• Acılı miyavlamalar

Bahsettiğimiz bu semptomlar bazı kedilerde sadece dengesiz görünme şeklinde hafif düzeyde olabilirken, bazı kedilerde hiç ayakta duramayacak kadar ciddi bir şekilde gözlenebilir. Bahsettiğimiz kedi vestibüler hastalık, bazı kedilerde doğuştan görülen ve tedavisi olmayan kedi serebellar hipoplazisi ile karıştırılmamalıdır.

Kedi vestibüler hastalığının nedenleri nelerdir?

Kedilerde idiyopatik vestibüler hastalık, adından da anlaşılabileceği gibi, kedilerdeki vakaların büyük çoğunluğu idiyopatiktir. Bu, hastalığın gerçek, altta yatan nedeninin tam olarak bilinmediğini söylemenin süslü ve farklı bir yoludur.

Kedilerde vestibüler hastalığın bazı kedi ırklarında kalıtsal veya doğuştan gelen bir biçimde görüldüğü bilinse de, çoğu vakanın orta veya iç kulak enfeksiyonlarından dolayı ortaya çıktığı düşünülmektedir. Bazı nadir durumlarda ise vestibüler sistemdeki bir tümörün ya da vestibüler sistemin herhangi bir kısmını etkileyen bir hastalığın da bu hastalığa neden olduğu görülmektedir. Aynı zamanda FIP veya diğer hastalıklar nedeniyle meydana gelen ensefalit de bu duruma neden olabilmektedir.

Kulağı etkileyen durumlar arasında derin kulak enfeksiyonu (otistis), kulak tümörleri ya da polipler, trafik kazası veya kafatasına alınan ciddi hasar yer alır. Vestibüler sistemi etkileyen hastalıklar arasında ise sinir tümörleri, sinir iltihabı (nörit) ya da düşük aktif tiroit bezi bulunur. Beyin, bir tümör, iltihaplanma, enfeksiyon, felç, travma, bazı vitamin eksiklikleri veya kist gibi bir malformasyonundan etkilenebilir.

Kedi vestibüler hastalığı nasıl teşhis edilir?

Kedi vestibüler hastalığı için klinik, spesifik bir test ne yazık ki bulunmuyor. Bu nedenle veteriner özellikle kulaklara dikkat ederek öncelikle kedinizin kapsamlı bir şekilde fiziki muayenesini gerçekleştirecektir. Vestibüler hastalığı taklit eden semptomlarla iç kulak enfeksiyonu ya da beyin tümörü gibi daha ciddi hastalıkları ekarte etmek için bazı testler önerilebilir. Veterineriniz, kedinizin fiziki muayenesinin sonuçlarına göre aşağıdaki testlerden bir veya daha fazlasının yapılmasını önerebilir:

• MR
• Kan testleri
• Kafatası röntgeni
• Kulak kültürleri
• Omurilik sıvı analizi
• Böbrek, karaciğer ve pankreas fonksiyon testleri
• Hormon üretim düzeyinin saptanması için tiroit testi
• Kulak kanalındaki sıvıların incelendiği sitoloji
• Dehidrasyon ya da elektrolit dengesizliklerinin kontrolü için elektrolit testleri
• İdrar yolu enfeksiyonları ve böbrek fonksiyonlarını taramak için idrar testleri

Fiziki muayene ve ihtiyaç duyulan testlerin gerçekleştirilmesinin ardından semptomların ortaya çıkmasına neden olan bir hastalık belirlenemezse, veterineriniz durumu idiyopatik vestibüler hastalık olarak tanılayacaktır.

Kedilerde vestibüler hastalığın tedavisi

Kedilerde vestibüler hastalık tedavisi, büyük ölçüde kedinizde görülen semptomlara ve bu tedavi sonucunda belirli bir hastalığa bağlı ortaya çıkıp çıkmadığına göre şekillenir. Eğer bir neden tespit edilmişse veterineriniz hastalığın kendisinden ziyade altta durumu tedavi edecektir. Durum için net bir nedenin bulunmadığı idiyopatik vakalarda ise, tedavi büyük ölçüde kedinizi yavaş yavaş iyileşirken güvenli ve rahat tutmayı amaçlar. Genellikle 2-3 gün içinde semptomlarda bir iyileşme gözlenir.

Hastalığın idiyopatik olduğu durumlarda veteriner destekleyici bir tedavi yöntemi uygulayacaktır. Bu durumda en sık görülen belirtiler arasında bulunan bulantı ve kusmayı önlemek amacıyla veterineriniz bazı ilaçlar reçete edebilir.

Kedinizin vestibüler hastalığı eğer bir orta veya iç kulak hastalığından kaynaklanıyor, veterineriniz hastalığın tespitinden sonra bu enfeksiyonu tedavi edecektir. Bu durumda veterineriniz hem ağızdan hem de kedinizin kulak kanallarından uygulanmak üzere antibiyotikler ve/veya antifungaller (mantar önleyici ilaçlar) reçete edebilir.

Beyin tümörü teşhisi konan kediler için de buna uygun tedavi yöntemleri uygulanacaktır. Eğer tümör beynin ameliyat edilebilecek bir noktasında bulunuyorsa veterineriniz, kemoterapi, radyasyon tedavisi ve mümkünse ameliyat gibi seçeneklerin değerlendirilmesi için sizi bir veteriner onkoloğuna yönlendirecektir.

Kedilerde vestibüler hastalık iyileşir mi?

İdiyopatik vestibüler hastalıkla mücadele eden kediler genellikle birkaç hafta içinde tamamen iyileşerek günlük yaşam standardına döner. Hastalığın süresine ve şiddetine bağlı olarak bazı kedilerde ufak tefek kalıcı etkiler kalabilse de, kedilerin büyük çoğunluğu tamamen iyileşir.

Vestibüler hastalığa neden olan altta yatan nedenin belirlendiği durumlarda hastalığın iyileşmesi bu duruma bağlı olarak değişebilir. Bazı enfeksiyonlar kolaylıkla kontrol altına alınarak kedinin hızlı bir şekilde sağlığına kavuşması sağlanabilir. Ancak tümör gibi daha ciddi durumlarda prognozun kötü olma ihtimali bulunur.

Vestibüler hastalığı olan kediye nasıl davranılmalıdır?

Vestibüler hastalığın klinik sebebi belirlendiyse, bu sebebe göre spesifik davranış örüntüleri geliştirmeniz gerekebilir. Genel olarak ise kedinizin kendini güvende ve rahat hissetmesi için bazı tedbirler alabilir ve yaşam şartlarında bazı değişiklikler yapabilirsiniz:

• Çöp kutularının zemine yakın, düşük girişli olmasını sağlayabilirsiniz. Semptomların yoğun görüldüğü vakalarda kedinizi çöp kutusuna sizin götürüp getirmeniz gerekebilir.
• Yiyecek ve su kaplarını denge duygusu bir miktar yerine gelene kadar onlara yakın bir noktaya getirmek gerekebilir. Birçok kedi hastalığın ilk ve en şiddetli olduğu dönemlerde yeme ve içme konusunda yardıma ihtiyaç duyabileceği için bu konuda dikkatli olmanız faydalı olacaktır.
• Kedinizin yatağının temiz ve rahat olduğundan emin olun. İdeal olarak ayağa kalkmak zorunda kalmayacağı, yerde bir yatak rahat etmesi için uygun olacaktır.
• Kedinizin yaşam alanının merdivenlerden uzak olmasını sağlayın.
• Kedinizdeki semptomlar çok ağırsa ve hiç ayağa kalkamıyorsa, veterineriniz yaraların artmasını önlemek amacıyla 2-3 saatte bir kedinizin pozisyonunu değiştirmesine yardımcı olmanızı önerebilir.
• Kediniz vestibüler hastalıkla boğuşurken bazı sakarlıklar yapabilir ve bazı kazalar meydana gelebilir. Bu durumda kedinizi azarlamaktan kaçının.
• Kedinize veterinerinizin önerdiği ilaçlar dışında asla ilaç desteği sunmayın. Özellikle de insanlar için üretilmiş ilaçları vermekten kaçının. İnsanlar için faydalı olan ilaçlar kediniz için zehirli olabilir!

Kedilerde vestibüler hastalık bulaşıcı mıdır?

İdiyopatik kedi vestibüler hastalığının kediler, diğer hayvanlar ya da insanlar arasında bulaşıcı olduğuna dair herhangi bir kanıt bulunmuyor.

Vestibüler hastalığı olan bir kedi ne zaman veterinere götürülmelidir?

Kedinizin hareketlerinde ve denge kurmasında bir problem seziyorsanız, kediniz vestibüler hastalık semptomları gösteriyorsa, onun daha rahat ve ağrısız bir iyileşme süreci geçirmesi için mutlaka veteriner tarafından muayene edilmesini sağlamalısınız.