Kısırlaştırılmış Kedilerde Kızgınlık Sebepleri ve Tedavisi

Dişi kediler ergenliğe ulaştıklarında ilk kızgınlık döngüsünden geçerler. Ergenlik dönemi ortalama 4 aylıkken başlasa da kediler genellikle 6-10 aylıkken çiftleşmeye ve hamile kalmaya uygun hale gelirler.  Kızgınlığa (östrus) girmiş bir kedi, sahibi için oldukça can sıkıcı olabilir. Kısırlaştırılmış kedilerde kızgınlık işaretlerinin olması beklenmez. Yazımızda kedilerde kızgınlık belirtilerini, kısırlaştırılmış bir kedide kızgınlık belirtilerinin nedenlerini ve tedavi yöntemlerini ele alacağız.

Kedilerde Kızgınlık Belirtileri

Kediler kızgınlık dönemine girdikleri zaman artık erkek kedilerle çiftleşip yavru kedi sahibi olacak olgunluğa erişirler. Bu durumda kedilerde bazı hamilelik belirtileri gözlenir ve ortalama 60-72 günlük bir hamilelik sürecinin ardından doğum gerçekleşir.

Kedilerde çoğunlukla davranışsal kızgınlık belirtileri gözlenir ve sahibi bu davranış farklılıklarını kolay bir şekilde fark eder. Özellikle kedinin çiftleşmeye müsait olduğu östrus döneminde bu belirtiler yaygın olur. Kısırlaştırılmış bir kedinin kızgınlığa girip girmediğini anlamak için bu belirtilere hakim olmak çok önemlidir:

• Kızgınlıktaki kediler normal dönemlerine göre daha sevecen ve sevgi arsızı olurlar. Daha fazla şefkat gösterisinde bulunurlar.
• Daha gürültücü olurlar ve mırıldanırlar.
• Evdeki eşyalara sık sık sürtünürler.
• Kuyruk kısımlarını sıklıkla havaya kaldırırlar.
• Evdeki nesnelere hakimiyet göstergesi olarak idrar püskürtme davranışını sergilerler. İdrara daha fazla çıkarlar.
• Dikkat çekmeye yönelik yerde yuvarlanma gibi davranışlarda bulunurlar.
• Erkek eş bulma amacıyla evin dışına çıkmaya çalışırlar.
• Cinsel birleşme gerçekleşmediği taktirde kediniz daha hırçın olabilir.
• Bahçenizde ve ev çevresinde yabancı erkek kediler görülebilir.

Kısırlaştırılmış Kedilerde Kızgınlık İşaretlerinin Nedenleri

Kısırlaştırılmış kedilerde normal şartlarda kızgınlık işaretleri görülmez. Eğer kediniz kısırlaştırıldığı halde bu belirtileri gösteriyorsa yolunda gitmeyen bir şeyler var demektir.

Kalıntı  Yumurtalık Sendromu (Ovarian remnant sendrom)

Bir kedi kısırlaştırıldığında ve sahibi buna rağmen kızgınlık belirtileri gözlemlediğinde ilk akla gelen ameliyat sırasında geride kalıntılar kaldığıdır. Kısırlaştırma işlemleri iki şekilde yapılmaktadır. Ovariektomi işleminde sadece yumurtalıklar alınmaktadır. Ovariohisterektomi işleminde ise yumurtalıklar ile beraber rahim de alınmaktadır. Bu işlemler sırasında ovaryumun tamamının ya da bir kısmının bilerek veya yanlışlıkla içeride bırakılmasıyla kalıntı yumurtalık sendromu oluşur. İçeride kalan yumurtalık kısmı hormon üretimine devam eder. Hormon üretimine bağlı olarak kediniz kızgınlık belirtileri göstermeye başlar. Rahim içeride bırakılmış ise teorik olarak gebe kalınması mümkündür. Ancak rahim alınmışsa hormon üretimi olsa dahi gebelik gerçekleşemez çünkü yavrunun gelişeceği organ olan rahim bulunmamaktadır. Tabi, durum kimi zaman böyle olmaz. Bazı dişi kedilerde ana yumurtalığın dışında bir de yedek yumurtalık dokusu vardır. Bu doku, ana yumurtalıklar çıkarıldıktan sonra aktif olur. Ameliyat sırasında gözle görülemediği için fark edilmez ve yumurtalık bağları ile zamanla büyür.

Yumurtalık dokusu, karna dokunursa, hücrelere bağlanabilir ve damarlanabilir. Bu durumda yeni ve eskisinden daha küçük bir yumurtalık oluşabilir. Yeni yumurtalığın oluşması aylar hatta yıllar aldığı için kısırlaştırma ameliyatından çok zaman sonra yeni yumurtalığın oluşumu nedeniyle kedilerde kızgınlık belirtileri görülebilir.

Stump Pyometra (Güdük piyometra)

Bir kedi kısırlaştırıldıktan sonra, karnın içinde ovaryumlarla birlikte ovaryumların bağlandığı küçük bir rahim dokusu kalabilir. Bu dokuların ürettiği hormonlar bulunmaktadır ve bu dokuların varlığı bu hormonların salınmaya devam etmesi anlamına gelmektedir. Hormon salınımının miktarı değişkendir. Kimi bireyde herhangi bir değişikliğe sebep olmaya yetecek kadar salınım olmazken, kimi bireylerde stump pyometra (rahim iltihabı) gibi hastalıklara sebep olacak kadar salınım gerçekleşebilir. Düzgün bir kısırlaştırma sürecinde hem yumurtalıklar hem de rahim alınır. Bunlardan biri tam yapılmadığında ilerleyen zamanlarda kızgınlık belirtileri görülmesi muhtemeldir. Östrojen ve progesteron salınımınları sonucunda bir östrus siklusu yaşanıyormuş gibi dokularda gelişmeler oluşur. Bu gelişmeler organları enfeksiyonlara açık hale getirir. Bunun sonucunda gelişem piyometra çeşitli klinik belirtilere sebep olur. Vajinal akıntı, kabızlık ve idrara çıkmada problemler görülebilir.

Stump pyometradan şüphelenildiğinde, gerekli müdahalenin yapılması için bir veteriner hekime başvurmak gerekebilir. Veteriner hekiminiz kedinizi muayene ettikten sonra kediniz için uygun tedavi planını hazırlayacak ve gerekli gördüğü taktirde ameliyatla geride kalan rahim ve yumurtalık parçalarını alacaktır. Ancak alıntı ovaryumları karın içinde bulmak ve enfektif rahmi karın boşluğundan uzaklaştırmak  rutin bir kısırlaştırma işleminden çok daha zordur ve komplikasyonları daha fazladır. Bu yüzden erken müdahalenin tüm hastalıklarda olduğu stump pyometrada da önemi büyüktür.

Böbreküstü Tümörleri

Böbreküstü tümörleri hormon üretimine sebep olduklarından kısırlaştırılmış kedilerde kızgınlık belirtilerine neden olabilir. Bu tümörlerin çıkarılması zordur. Cerrahi operasyon yapılırken yumurtalık kalıntısı ile arasında ayrım yapılmalıdır. Kedinizde yumurtalık kalıntısı olduğunda kediniz kızgınlık döngüsüne girer ancak böbreküstü tümörlerinde bir döngü söz konusu değildir ve sadece bazı kızgınlık belirtileri gözlemlenir.

Hormona Maruz Kalma

İnsanların kullandığı östrojen içeren çeşitli kremler insanların ellerinde ya da kollarında kalabilmektedir. Kediler de insanların ellerini ve kollarını yaladıkları zaman östrojen hormonları kedileri harekete geçirebilir. Kremlere maruz kalan kedilerde ise kızgınlık belirtileri görülebilir ancak kedinin bir kızgınlık döngüsüne girmesi beklenen bir durum değildir.

Değişiklikleri ve Adaptasyon Süreci

Kedilerin kısırlaştırılması, istenmeyen yavruların önlenmesi ve bazı sağlık sorunlarının riskinin de azaltılması açısından önemli bir adımdır. Ancak, bu operasyon sonrasında kedinizin davranışlarında bazı değişiklikler gözlemleyebilirsiniz. Bu değişikliklerin farkında olur ve kedinizin adaptasyon sürecini desteklerseniz, onun sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürmesine yardımcı olabilirsiniz.

Davranış Değişiklikleri

• Aktivite Seviyesi ve Uyku Düzeni: Kısırlaştırma sonrası bazı kedilerde enerji seviyesinde azalma ve uyku süresinde artış görülebilir. Bu durum, hormonal değişiklikler ve metabolizmanın yavaşlamasıyla ilişkilidir. Kedinizin kilo almasını önlemek için onunla düzenli olarak oyun oynayabilir ve fiziksel aktivitesini teşvik edebilirsiniz.
• İştah Artışı ve Kilo Alımı: Operasyon sonrasında kedinizin iştahında artış olabilir. Bu durumu kontrol altında tutmak için porsiyonları dikkatlice ayarlamalı ve dengeli bir diyet programı uygulamalısınız.
• Tuvalet Alışkanlıkları: Bazı kedilerde tuvalet alışkanlıklarında değişiklikler meydana gelebilir. Tuvaletini farklı yerlere yapma veya kum kabını kullanmama gibi davranışlar gözlemlerseniz, bu durum stres veya sağlık sorunlarının belirtisi olabilir. Böyle bir durumda veteriner hekime danışmanız faydalı olacaktır.

Adaptasyon Süreci

Kedinizin kısırlaştırma sonrası yeni durumuna uyum sağlaması için ona destek olmalısınız:

• Oyun ve Egzersiz: Kedinizle düzenli olarak oyun oynayarak fiziksel ve zihinsel olarak aktif kalmasını sağlayın. Bu, kilo kontrolüne yardımcı olurken, aynı zamanda stres seviyesini de azaltacaktır.
• Beslenme Düzeni: Kedinizin beslenme alışkanlıklarını gözden geçirerek, onun yaşına, kilosuna ve aktivite seviyesine uygun bir diyet planı oluşturabilirsiniz.
• Veteriner Kontrolleri: Kısırlaştırma sonrası düzenli veteriner kontrolleri, kedinizin genel sağlık durumunu izlemek ve olası sorunları erken tespit etmek açısından önemlidir.

Kısırlaştırılmış Kedilerde Kızgınlık Belirtilerinin Yanıltıcı Olabileceği Durumlar

Kısırlaştırılmış kedilerde kızgınlık belirtileri, bazen yanıltıcı olabilir ve farklı sağlık sorunlarının işaretleri olabilir. Bu nedenle, kedinizin davranışlarında kızgınlık dönemine benzer değişiklikler fark ettiğinizde, altta yatan diğer olası nedenleri göz önünde bulundurmalısınız.

İdrar Yolu Enfeksiyonları (İYE): Kedilerde sık görülen idrar yolu enfeksiyonları, idrar yaparken zorlanma, sık idrara çıkma ve idrar yaparken ağrı gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu semptomlar, kızgınlık dönemindeki davranışlarla karıştırılabilir. Eğer kediniz kum kabını daha sık ziyaret ediyor ve idrar yaparken rahatsızlık belirtileri gösteriyorsa, bir veteriner hekime danışmanız faydalı olacaktır.

Ağrı ve Rahatsızlık: Kediler, vücutlarında ağrı hissettiklerinde huzursuz davranışlar sergileyebilirler. Özellikle artrit gibi kronik rahatsızlıklar veya travma sonrası oluşan ağrılar, kedinizin normalden farklı hareket etmesine neden olabilir. Bu tür davranışlar, kızgınlık belirtileriyle karıştırılabilir.

Stres ve Anksiyete: Çevresel değişiklikler, yeni bir evcil hayvanın eve gelmesi veya rutinlerdeki farklılıklar kedilerde strese yol açabilir. Stres altındaki kediler, dikkat çekmek için normal dışı davranışlar sergileyebilirler. Bu davranışlar, kızgınlık dönemindeki hareketlere benzeyebilir.

Hormonal Dengesizlikler: Nadiren de olsa, kısırlaştırma operasyonu sırasında yumurtalık dokusunun bir kısmının vücutta kalması (ovarian remnant sendromu) veya böbreküstü bezlerinde tümör oluşumu gibi durumlar, hormon üretiminin devam etmesine ve kızgınlık belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu tür durumlar, veteriner hekim tarafından yapılacak detaylı muayene ve testlerle teşhis edilebilir.

Kısırlaştırma Ameliyatının Kalitesi ve Veteriner Seçimi

Kedilerin kısırlaştırılması, hem sağlık hem de davranışsal açıdan önemli faydalar sağlayan bir cerrahi işlemdir. Bu operasyonun başarısı ve kedinizin sağlıklı bir iyileşme süreci geçirmesi, kısırlaştırma ameliyatının kalitesine ve veteriner hekiminizin deneyimine doğrudan bağlıdır.

Kısırlaştırma ameliyatı, steril bir ortamda ve uygun cerrahi tekniklerle gerçekleştirilmelidir. Steriliteye dikkat edilmemesi, enfeksiyon riskini artırabilir ve iyileşme sürecini olumsuz etkileyebilir. Ayrıca, ameliyat sırasında yumurtalık veya testis dokusunun eksiksiz olarak çıkarılması esastır. Eksik çıkarılan dokular, kedinizin kızgınlık belirtilerini devam ettirmesine veya hormonal dengesizliklere yol açabilir. Bu nedenle, ameliyatın titizlikle ve doğru tekniklerle yapılması önemlidir.

Deneyimli ve güvenilir bir veteriner hekim seçmeniz, kedinizin sağlığı açısından önemli bir faktördür. Tecrübeli bir hekim, ameliyat öncesi gerekli sağlık kontrollerini yaparak kedinizin operasyon için uygun olup olmadığını değerlendirir ve ameliyat sırasında karşılaşılabilecek komplikasyonları en aza indirir. Ayrıca, ameliyat sonrası bakım konusunda da size doğru bilgiler vererek kedinizin hızlı ve sorunsuz bir iyileşme süreci geçirmesine yardımcı olur.

Kısırlaştırılmış Kedilerde Hormonal Dengesizliklerin Uzun Vadeli Etkileri

Kedilerin kısırlaştırılması, istenmeyen yavruların önlenmesi ve bazı sağlık sorunlarının riskinin azaltılması açısından önemli bir adımdır. Ancak, bu cerrahi müdahalenin kedinizin hormonal dengesinde uzun vadeli bazı etkileri olabilir.

Kısırlaştırma işlemi sonrasında, kedilerin üreme hormonları olan östrojen, progesteron ve testosteron üretimi durur. Bu hormonların azalması, metabolizma hızında düşüşe ve iştah artışına neden olabilir, bu da kilo alımına yol açabilir. Kilo artışı ise diyabet, eklem rahatsızlıkları ve kalp hastalıkları gibi sağlık sorunlarının riskini artırabilir. Bu nedenle, kısırlaştırılmış kedilerin beslenme düzenine ve egzersizine özen göstermek önemlidir.

Ayrıca, kısırlaştırma sonrasında luteinize edici hormon (LH) seviyelerinde artış gözlemlenmiştir. Yapılan bir araştırmada, kısırlaştırılmış yaşlı kedilerin LH seviyelerinin, kısırlaştırılmamış kedilere göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Bu artışın, kedilerde hipertiroidizm (tiroid bezinin aşırı çalışması) gelişiminde rol oynayabileceği düşünülmektedir.

Kısırlaştırma, kedilerin davranışlarında da değişikliklere neden olabilir. Testosteron ve östrojen seviyelerinin düşmesiyle birlikte, saldırganlık, bölge işaretleme ve çiftleşme isteği gibi davranışlar azalabilir. Bu, kedinizin daha sakin ve uyumlu bir ev arkadaşı olmasına katkı sağlar.

Kedilerde Kızgınlık Döneminin Mevsimsel Etkileri ve Kısırlaştırma Zamanlaması

Kedilerin kızgınlık dönemi, mevsimsel faktörlerden de büyük ölçüde etkilenir. Özellikle gün ışığının artmasıyla birlikte, dişi kediler Ocak ayından Ekim ayına kadar süren bir üreme mevsimine girerler. Bu dönemde, kediler yaklaşık her 3-4 haftada bir kızgınlık döngüsüne girebilirler.

Kısırlaştırma zamanlaması, kedinizin sağlığı ve davranışları üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Genellikle, kedilerin 6-9 aylıkken cinsel olgunluğa ulaştığı kabul edilir. Ancak, bazı kedilerde bu süre 3-4 aya kadar düşebilirken, bazı uzun tüylü ırklarda 18 aya kadar çıkabilir. Bu nedenle, kedinizin cinsel olgunluğa erişmeden önce, yani yaklaşık 4-6 aylıkken kısırlaştırılması önerilmektedir. Bu, istenmeyen gebeliklerin ve kızgınlık dönemine bağlı davranışsal sorunların önüne geçilmesine yardımcı olur.

Kısırlaştırma işleminin zamanlamasında mevsimsel faktörler de göz önünde bulundurulmalıdır. Özellikle üreme mevsiminin başlangıcında, yani Ocak ve Şubat aylarında kısırlaştırma işlemi yapılırsa, kedinizin kızgınlık dönemine girmesi engellenebilir. Bu da hem kedinizin hem de sizin için daha sakin ve rahat bir yaşam sağlar.

Kısırlaştırılmış Kedilerde Kızgınlık Belirtilerinin Psikolojik Nedenleri

Kısırlaştırılmış kedilerde kızgınlık belirtilerinin devam etmesi, yalnızca fiziksel nedenlerle değil, psikolojik faktörlerle de ilişkili olabilmektedir. Kediler, çevresel değişikliklere ve stresli durumlara karşı hassas canlılardır. Evdeki düzenin bozulması, yeni bir evcil hayvanın eklenmesi veya taşınma gibi durumlar, kedinizin stres seviyesini artırabilir. Bu tür stres faktörleri, kedinizin kızgınlık dönemine benzer davranışlar sergilemesine neden olabilir.

Ayrıca, kısırlaştırma işlemi sonrası hormonal dengenin değişmesi, kedinizin ruh halinde dalgalanmalara yol açabilir. Bu hormonal değişiklikler, kedinizin daha önce kızgınlıkla ilişkilendirilen davranışları tekrarlamasına sebep olabilir. Kedinizin bu dönemde ekstra ilgi ve sevgiye ihtiyaç duyabileceğini unutmamanız gerekir.

Kedinizin psikolojik sağlığını desteklemek için ona güvenli ve huzurlu bir ortam sunmaya özen gösterin. Günlük rutinlerinizi mümkün olduğunca sabit tutarsanız, kedinizin stres seviyesini azaltmaya yardımcı olabilirsiniz. Ayrıca, onunla düzenli olarak oyun oynayın ve fiziksel aktivitelerle meşgul edin.

Kısırlaştırma Sonrası Beslenme Düzeninin Kedinin Davranışları Üzerindeki Etkisi

Kedilerin kısırlaştırılması, hormonal dengelerinde önemli değişikliklere yol açarak metabolizmalarını yavaşlatır. Bu durum, kedilerin enerji ihtiyaçlarının azalmasına ve kilo almaya daha yatkın hale gelmelerine neden olabilir.

Kısırlaştırma sonrası kilo kontrolü, kedinizin genel sağlığı ve davranışları üzerinde doğrudan etkilidir. Aşırı kilo, diyabet ve eklem rahatsızlıkları gibi sağlık sorunlarına yol açabilirken, hareket kabiliyetini kısıtlayarak kedinizin oyun oynama ve çevresiyle etkileşim kurma isteğini azaltabilir. Bu da kedinizin daha az aktif ve daha çekingen bir davranış sergilemesine neden olabilir.

Bu nedenle, kısırlaştırma sonrası kedinizin beslenme düzenini gözden geçirmenizi tavsiye ederiz. Kısırlaştırılmış kediler için özel olarak formüle edilmiş mamalar, onların enerji ihtiyaçlarına uygun besin değerleri sunarak kilo kontrolüne yardımcı olur. Ayrıca, porsiyon kontrolü yaparak ve düzenli öğün saatleri belirleyerek kedinizin aşırı yemesini engelleyebilirsiniz.

Beslenme düzeninin yanı sıra, kedinizin fiziksel aktivitesini artırmak da önemlidir. Günlük oyun seansları ve etkileşimli oyuncaklar, kedinizin hem fiziksel hem de zihinsel olarak aktif kalmasına yardımcı olur. Bu aktiviteler, kedinizin enerjisini harcamasını sağlayarak kilo kontrolüne katkıda bulunur ve daha mutlu, dengeli bir davranış sergilemesine destek olur.

Tedavinin Önemi

Hormonlar kısırlaştırılmış dişi kedi için riskli sonuçlar doğurabilir. Dişilik hormonlarına uzun süre maruz kalan kedilerde meme kanseri olma ihtimali artmaktadır. Küçük bir rahim parçasının bile karında kalması ileride enfeksiyon rahatsızlıklarına neden olabilir. Kedinin beklenmeyen bu kızgınlık belirtileri onun davranışsal anlamda da sorun çıkarmasına ya da eskiye göre daha huzursuz ve gergin olmasına da neden olabilir.

Tedavisi ve Önleme Yolları

Östrojen içeren çeşitli kremler kullanıyorsanız bunları vücudunuza uygularken eldiven kullanarak ellerinize ve kollarınıza bulaşmasını önleyebilirsiniz. Böylelikle hormonun zararlı etkisi, sizi yalayan kedinize bulaşmamış olacaktır. Bu tarz ilaçları kedinizi ulaşamayacağı yerlerde saklamanız da oldukça önemlidir.

Kısırlaştırılmış bir kedi hala kızgınlık belirtileri gösteriyorsa mutlaka veteriner hekiminizle iletişime geçin. Eğer kısırlaştırma operasyonu esnasında uterus ve yumurtalık parçası kaldıysa onların temizlenmesi ile sorun ortadan kalkacaktır. Eğer başka tıbbi bir problem varsa veteriner hekim kontrolünde uygulayacağınız tedavi yöntemiyle problemi çözersiniz.

Veteriner hekiminizin düzenli olarak kedinizin sağlık durumunu kontrol ve takip etmesi çok önemlidir. Bu sayede olası sorunlar önceden tespit edilir ve hastalık büyümeden tedavisine başlanabilir.