Kedilerde karaciğer yağlanması belirtileri ve tedavisi

Kedilerde karaciğer yağlanması, kedilerde karaciğer yetmezliğinin en yaygın nedenlerinden biridir ve mutlaka geç kalınmadan tedavisine başlanması gereken bir durumdur. Birçok farklı kedi cinsinde görülebildiği için bütün kedi sahiplerini ilgilendirmektedir ve bu nedenle kedi sahiplerinin bu konu hakkında bilgi sahibi olması çok önemlidir.

Kedilerde karaciğer yağlanması nedir?

Yaygın olarak hepatik lipidoz olarak bilinen karaciğer yağlanması, sıklıkla görülen kedi karaciğer hastalıklarının başında gelmektedir. Karaciğerin öncelikli görevleri arasında protein sentezi, sindirim için gerekli kimyasalların üretimi ve vücuda alınan maddelerin detoksifikasyonu gibi görevler yer alır. Karaciğer aynı zamanda vücudun yağ dengesinin sağlanmasında da kilit rol oynar.

Kedilerde yağlı karaciğer durumunda bir kedinin karaciğerinde normalden fazla miktarda yağ birikir. Bu yağlar genellikle trigliseritler olmaktadır. Vücudun dengeli beslenmemesi durumunda ya da vücut gıdalardan gelen enerjiyi normal olarak kullanamadığında karaciğerde yağlanma meydana gelir. Kediler yaratılış olarak karaciğerlerinde fazla yağ depolamaya müsait olmadığından biriken fazla yağ karaciğer kaynaklı hastalık bulgularına neden olmaktadır.

Kedilerde karaciğer yağlanmasının belirtileri nelerdir?

Karaciğer vücudun pek çok mekanizmasıyla içli dışlı bir organ olduğundan, kediniz hepatik lipidoz olduğunda gözlemleyeceğiniz belirtiler de değişkenlik gösterebilir. Çoğunlukla da karaciğer yağlanması altta yatan ikincil hepatik lipidoz belirtileri neticesinde ortaya çıkmaktadır. Karaciğer yağlanmasından etkilenen birçok kedide birkaç gün boyunca yemek yememe öyküsü görülmektedir. Aşağıda, kedinizde bir karaciğer hastalığı olduğunda görülebilecek bazı işaretleri sıraladık:

• Kulak, göz, diş etleri ve ciltte sararma
• Halsizlik
• İştahta azalma
• Artan susuzluk
• Sık idrara çıkma
• Artan tükürük salgısı
• Kusma
• Vücudun herhangi bir yerinde iğne ucu büyüklüğünde morluklar
• Deri altında büyük morluklar
• Burun kanaması
• İdrarda veya dışkıda kan
• Nefes almada zorluk
• Karnın şişmesi
• Nöbetler
• Kabızlık
• Zayıflama
• Daha ileri vakalarda koma, yıkılma, deride siyahlıklar ve ölüm

Kedilerde karaciğer yağlanmasının nedenleri nelerdir?

Karaciğer yağlanması en fazla orta yaş ve üzerindeki, aşırı kilolu ya da obez kedileri etkilemektedir ve bu kedilerde yağlanma problemi daha ciddi boyutlarda yaşanmaktadır. Yağlanmanın nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

Bazı hastalıklar

Özellikle kedilerde şeker hastalığı, kolanjit(safra kesesi iltihabı), pankreatit, iltihaplı bağırsak hastalığı, lenfoma gibi hastalıklar neticesinde kedilerde karaciğer yağlanması görülebilir.

Kedi metabolizması

Yağlanmanın fizyolojisi tam olarak anlaşılamamıştır. Bazı kediler, protein bazlı diyeztlerindeki yüksek yağ oranı, organlarındaki yüksek yağ oranı ya da kedi metabolizmasına özgü diğer bazı nedenlerden dolayı karaciğer yağlanmasına daha yatkın olabilmektedir.

Ani diyet değişiklikleri

Kediler ani değişiklikleri iyi bir şekilde tolere edemez. Bu nedenle kedinizin diyetindeki değişikliği birkaç günden haftalarca süren bir zaman dilimine yaymanız gerekebilir. Sütten kesilen bir kedinin hızlı bir şekilde protein destekli bir beslenme düzenine geçmesi karaciğerinin yağlanmasına sebep olabilir ve kedinizin strese girmesine neden olabilir. Bu yüzden yavrular için özel formülize edilmiş mamaları tercih etmeniz oldukça önemlidir.

Çevresel stres kaynakları

Kedilerde iştah kesilmesi, karaciğer yağlanmasına davetiye çıkaran durumlardan biridir. Eve yeni bir evcil hayvanın getirilmesi, taşınma, aşırı gürültü, yeni doğmuş bir bebek gibi nedenlerden dolayı kediniz strese girebilir ve iştahta azalma görülebilir.

Kedilerde karaciğer yağlanması nasıl teşhis edilir?

Kedilerde karaciğer yağlanması teşhisi, zayıf karaciğer fonksiyonunu gösteren kan testleriyle, karaciğer biyopsisiyle veya ince iğne aspirasyonuyla gerçekleştirilir. Alınan karaciğer örneği incelenmek üzere bir veteriner patoloğuna gönderilir. Karaciğer ve safra kesesi genellikle radyografilerde büyütülür ve ultrason yardımıyla tanıyı doğrulamaya yardımcı karakteristik ipuçları incelenir. Kedide karaciğer yağlanmasına neden olabilecek durumları keşfetmek için farklı tanı yöntemleri de uygulanabilir.

Bazı durumlarda karaciğer biyopsisi yapılmadan muhtemel bir tanı konabilir. Bunu yaparken veteriner hekiminiz kedinin sağlık öyküsünü, klinik belirtileri ve kan testlerini göz önünde bulundurarak bir sonuca varır. Veteriner kediye biyopsi yapmanın zor olduğu durumlarda bu seçeneği tercih edebilir ve tedaviye devam etmek için varsayılan bir teşhisi kabul eder. Tabi kediniz farklı klinik belirtiler gösterirse ve hastalık beklenen seyrini izlemezse veterineriniz de farklı testlere ihtiyaç duyabilir.

Kedilerde karaciğer yağlanması nasıl tedavi edilir?

Yağlanmanın tedavi edilmesi için öncelikle sebebinin ne olduğuna dair çalışmaların yapılması ve tanının konarak bu tanıya yönelik bir çalışma yapılması gerekir. Bağırsak hastalıkları, pankreatit, kanser gibi nedenler ekarte edildikten sonra aşağıdaki yöntemler tedavinin gerçekleştirilmesi için uygulanabilir. Bu hastalıklara yönelik spesifik tedavileri bir kenara bırakırsak hepatik lipidoz için uygulanacak yöntemler aynıdır ve hastalığın şiddetli ya da ilerlemiş olduğu durumlarda tedavi için kedinizin hastaneye yatırılması gerekebilir. Hastalığın şiddetine göre kedi, ortalama 7 gün hastanede kalabilir.

Beslenme desteği

Kedilerde yağlı karaciğer hastalığı tedavisi için en önemli noktalardan biri beslenme desteğinin sağlanmasıdır. Beslenme eksikliği anormal metabolik döngünün devam etmesine ve karaciğerde dengesiz yağlanmanın devam etmesine neden olacaktır. Geçmişte zorla besleme tekniği kullanılmış olsa da bu yöntem günümüzde çok fazla tercih edilmiyor ve zaten kediler de bu konuda çok fazla işbirlikçi olmuyor. Bunun yerine kedi anestezi altındayken kedinin midesine ya da yemek borusuna yerleştirilen beslenme tüpü yardımıyla günde dört ile altı kere beslenmesi sağlanır. Kedilerde tüplü beslenme yöntemi uygulanırken birkaç gün içinde de mama hacmi arttırılır. Bu uygulama birkaç hafta boyunca devam edebilir. Beslenme tüpüyle kedinizi besleme noktasında veterineriniz size gerekli rehberliği yapacaktır.

Çoğu kedi sahibi için kedisine beslenme tüpü takılması fikri pek cazip gelmez ve kedisini evde kendisi beslemeyi denemek ister. Bu hastalık söz konusu olduğunda geçici ve deneysel tedavilere yer yoktur çünkü geç kalınması kedinin ölümüyle sonuçlanabilir. Beslenme desteğinin tüple sağlanacağı durumlarda şu seçeneklerden kedinize en uygun olan yöntem veteriner hekimi tarafından belirlenir:

• Nazogastrik tüp: Burundan yemek borusundan aşağıya doğru bir beslenme tüpü geçirilebilir. Bu yöntem için anesteziye ihtiyaç duyulmaması büyük bir avantajdır ve tüpün kullanımı nispeten kolaydır. Buna karşın bazı problemler de bulunmaktadır. Örneğin tüp, kedinizin pençelemesi ile yerinden oynayabilir. Tüpün çapının küçük olması nedeniyle sadece sıvı bir diyet uygulamaya müsaittir. Aynı zamanda tüpün kusma esnasında mide yerine ağza doğru itilme ihtimali de göz önünde bulundurulmalıdır. Nazogastrik tüpler uzun süreli kullanımlar için çok uygun değildir ancak kanama riskinin yüksek olduğu ilk günlerde bu seçenek tercih edilebilir. Kedinin durumu normale dönmeye başladıktan sonra diğer seçeneklere geçiş yapılabilir.
• Özofagostomi/Faringostomi tüpleri: Kısa bir anestezi süreci ile takılan bu tüpler, boynun yan tarafında konumlandırılır. Tüpü yerinde tutmak ve bir şeylere takılmasını önlemek amacıyla çoğunlukla bir bandaj kullanılır. Nazogastrik tüplere oranla daha büyük olduğu için besin bulamaç haline getirilerek kediye verilebilir. Bu tüplerle kedinin hareket etmesi daha rahattır. Tüp en az iki hafta boyunca kedide kalır ancak gerekli durumlarda aylarca kalabilir. Kedi, kendi kendine yeme isteğini geri kazandığında tüp kendinin normal bir şekilde yemesine engel olmaz.
• Mide tüpü: Anestezi altında mideye yerleştirilen tüp, vücudun yanından dışarı çıkarılır. Tüp doğrudan mideye bağlıdır ve bulamaç halindeki besin mideye aktarılır. Yerleştirme esnasında bazı özel ekipmanlara gerek duyulur. Tüp takılı iken kedi herhangi bir rahatsızlık duymaz.

Dehidrasyonun düzeltilmesi 

Kusma veya ishalden dolayı kedide meydana gelen sıvı kaybını telafi etmek amacıyla intravenöz sıvılar verilir. Kusmanın önlenmesi için gerekli duyulan durumlarda kusma önleyici ilaçlar da verilebilir. Hastalığın iyileşme sürecini hızlandırmak için antibiyotikler kullanılabilir.

Vitamin desteği

Hastalığın iyileşmesi sürecinde kedinizin potasyum takviyesinin yanı sıra B12 ve diğer B vitamini komplekslerine ihtiyacı olabilir. Bunun da dışarıdan destelenmesi gerekebilir. Kanın pıhtılaşma sorunlarının ortadan kalkması için de K vitamini desteği sağlanabilir.

Kedilerde karaciğer yağlanması nasıl önlenir?

Karaciğerdeki yağlanma birçok kedide görülebilecek potansiyel bir hastalık olduğundan kedi sahiplerinin bu konuda dikkatli olması ve bazı tedbirler alarak hastalığın ortaya çıkmasını önlemeye çalışması faydalı olacaktır. Kedilerde karaciğer yağlanması tedavi edilebilen bir hastalık olsa da hayati riski çok yüksek olan ve maliyeti hayli yüksek olabildiği için kedi sahipleri için hastalık ortaya çıkmadan önce tedbirler alıp önlemeye çalışmak çok önemlidir.

İdeal vücut ağırlığını koruyun

Aşırı kilolu kediler en riskli grupta yer aldığı için bu konuda kediniz için bazı tedbirler almanız gerekebilir. Kedinizin fazla yemesinin önüne geçmeli ve egzersiz yapması için onu teşvik etmelisiniz. Bunun için bir veteriner kliniğinden sağlıklı beslenmesi için bir diyet programı alabilir, ev içinde onu harekete teşvik edecek eğlenceli oyunlar satın alabilir ya da kendiniz yapabilirsiniz.

Peki, kedinizin fazla kilolu olduğunu nasıl anlarsınız? Kedinizin beli, yandan bakıldığında bacakları arasına sıkışmış gibi görünüyorsa, kedinizin beline bastırmadan kaburgalarını sayamıyorsanız, kedinizin sırtı düz değilse ve bacakları tombullaştıysa kedinizin gereğinden fazla kilolu olduğunu düşünmelisiniz.

Kedilerde obezite başlıklı yazımızı okuyarak obeziteyi tanımlama ve önleme ile ilgili daha fazla bilgi edinebilirsiniz.

Kedinizin iyi beslendiğinden emin olun

Yağlı karaciğer hastalığını önlemek için kedinizin şişman olmadığından ve aynı zamanda uygun miktarda beslendiğinden emin olmanız gerekir. Bu hastalıkta yemek yemede azalma veya aniden yemeden içmeden kesilme neredeyse her zaman görülen bir durumdur. Bu nedenle kedinizi iyi gözlemleyin, yeterli miktarda beslenmesini sağlayın ve yemesinde azalma gördüğünüzde mutlaka veteriner tarafından kontrol edilmesini sağlayın.

Diyet değişikliklerini yavaş yavaş yapın

Diyetteki sert ve ani değişiklikler, kedinizin sindirim sistemini bozabilir, hatta yemeğe olan isteğini kaybedebilir ve her iki durum da karaciğer yağlanmasına neden olabilir. Bu nedenle kediniz için yeni bir mamaya geçeceğiniz zaman bunu yavaşça yapın ve ilk olarak eski mama ile yeni mamayı karıştırarak işe başlayın. Bu süreç 1-2 hafta boyunca devam edebilir. Karışımdaki yeni mama miktarını azdan çoğa doğru olacak şekilde yaparsanız kedinizin değişime uyumunun daha hızlı olmasını sağlayabilirsiniz.

Stresten uzak tutun

Kediler çoğunlukla evde yalnız kalmayı seven evcil hayvanlar olarak tanınsa da insanların yanında olmayı daha çok severler ve uzun süre yalnız kalması kedinizin strese girmesine neden olabilir. Aynı zamanda ortam değişikliği, eve yeni bir evcil hayvanın getirilmesi, yeni bir bebek, misafirler, evdeki tadilat gibi durumlar da stresin artmasına ve kedinizin yeme düzeninin bozulmasına neden olabilir. Bu de karaciğer yağlanmasına davetiye çıkaracaktır.

Düzenli veteriner kontrolü

Hepatik lipidoz tipik olarak altta yatan bir nedenden dolayı ortaya çıktığından kedinizin her yıl veteriner hekim tarafından muayene edilmesi ve gerekli görülen noktalarda önleyici tedbirlerin alınmasının sağlanması olası karaciğer yağlanmasının önüne geçme konusunda çok önemlidir.

Karaciğer yağlanması olan bir kedi ne zaman veterinere götürülmelidir?

Kedilerde iştahta azalma ve hızlı bir şekilde kilo kaybı iyi değildir. Kilo kaybı vücudun %40’ı ile %60’ı kadar olabilir ve çoğunlukla vücut ağırlığının en az %25’ini kaybetmiş olur. Bu nedenle kedinizde birkaç günden fazla süren bir iştah azalması ve hızlı kilo kaybı, halsizlik gibi durumları gözlerseniz hemen veteriner hekim muayenesine götürmelisiniz.

Kedilerde karaciğer yağlanması bulaşıcı mıdır?

Kedilerde karaciğer yağlanmasının nedenleri göz önünde bulundurulduğunda bu rahatsızlığın bulaşıcı olmadığını söyleyebiliriz.

Karaciğer yağlanması olan kedinin beslenmesi nasıl olmalıdır?

Karaciğer yağlanması olan kedinin ana tedavi yöntemi diyet programını düzenlemek olduğundan beslenme düzeni çok önemlidir. Açlık durumunu tersine çevirmek için kedinizin protein ihtiyacının hemen karşılanması gerekmektedir. Yeterli miktarda mama yemeye istekli olmayan kedilerin beslenmesini bir şırınga veya beslenme tüpü yardımıyla yapmak uygun olacaktır.

Kediniz birkaç hafta içinde tamamen kendi başına beslenecek duruma geldiğinde ise protein destekli ve karbonhidrattan uzak bir beslenme programı ile günlük yaşamına devam etmesini sağlayabilirsiniz. Kedinize vereceğiniz mamanın hem yutması hem de sindirimi kolay olan belirli bir kıvamda olmasına dikkat edilmelidir. Besleyici ve dengeli bir beslenme çok önemlidir. Veterineriniz, kedinizin beslenme ihtiyaçlarına, yaşına ve cinsine göre kediniz için en uygun olan kedi mamasını formüle ederek size yol gösterecektir. Kedinizin diyetine taurin ve E vitamini içeren besin takviyelerinin eklenmesi de faydalı olacaktır.