Köpeklerde Mesane Taşları (Ürolithiazis) Tedavisi ve Önlenmesi

Mesane taşları, kediler, kobaylar ve köpekler de dahil olmak üzere birçok evcil hayvan için yaygın bir boşaltım sistem sorunudur. Bu kaya benzeri mineral yığınları, ağrı , iltihaplanma , kanama , enfeksiyon , idrar yapmada güçlük gibi mesane sorunlarına ve ciddi vakalarda hayatı tehdit eden bir acil durum olan idrara yapamamaya neden olabilir.

Köpeklerde Mesane Taşları Nedir?

Ürolitler olarak da adlandırılan mesane taşları, bir köpeğin mesanesinde oluşan sert, taş benzeri yapılardır. Bu taşlar çeşitli minerallerden oluşabilir, çeşitli şekiller oluşturabilir ve bakteriyel enfeksiyonla ilişkilendirilebilir. Bir köpeğin bir veya daha fazla mesane taşı olabilir ve çok büyüyebilirler veya çok küçük kalabilirler, ancak etkilenen köpeğin mesanesinde farklı boyutlarda birkaç taş olması en yaygın olanıdır.  Her ikisi de üriner sistem bozukluğu olmasına rağmen, mesane taşları bir köpeğin böbreğinde değil mesanenin içinde oluştuklarından böbrek taşlarından farklıdır.

Köpeklerde Mesane Taşı Türleri

Struvit taşları: Struvit taşlarına, triple fosfat veya magnezyum fosfat taşları da denir. Çözünmüş struvit, bir köpeğin idrarının normal bir parçasıdır, ancak idrarda değişiklikler meydana geldiğinde (genellikle bakteriyel enfeksiyonun bir sonucu olarak), taş oluşumuna yol açabilir. Bu taşlar köpeklerde, özellikle dişi köpeklerde en sık görülen türdür.

Struvit taşı teşhisi konan köpeklerin %85’i dişidir. Ortalama olarak, struvit taşı geliştiren köpekler 2 ila 4 yaş arasındadır. Yüksek risk taşıyan ırklar Minyatür Schnauzer, Shih Tzu, Yorkshire Terrier, Labrador Retriever ve Dachshund’dur.

Kalsiyum oksalat taşları: Neredeyse struvitler kadar yaygın olan kalsiyum oksalatlar, oluşumları tam olarak anlaşılamamış olsa da aşırı asidik idrarla bağlantılı görülen mesane taşlarıdır.Kalsiyum oksalat taşlarında, oluşumun güçlü bir kalıtsal bileşeni vardır. Bazı köpekler, idrarda kalsiyum oksalat taşlarının oluşumunu doğal olarak engelleyen bir madde olan kusurlu nefrokalsin üretmeye genetik olarak yatkın olabilir. Bununla birlikte, genetik yatkınlığı olmayan köpeklerde yine de kalsiyum taşları gelişebilir.

Kalsiyum oksalat taşı teşhisi konan köpeklerin %73’ü erkektir. Çoğu vaka, 5 ila 12 yaş arasındaki köpeklerde görülür.Yüksek risk taşıyan ırklar Minyatür Schnauzer, Lhasa Apso, Shih Tzu ve Bichon Frise’dir.

Ürat taşları: Ürat taşları çok yaygın değildir ancak bazı köpek popülasyonlarında görülür. Örneğin, dalmaçyalılar genetik olarak ürat taşları geliştirmeye yatkındır. Bu taşlar en çok erkek köpeklerde görülür.

Sistin taşları: Mesane taşının daha nadir görülen türlerinden biri olan sistin taşları neredeyse sadece erkek köpeklerde görülür.

Silika taşları: Bu nadir görülen mesane taşları, aşırı mısır ve soya da dahil olmak üzere diyet faktörleriyle bağlantılı olabilir.

Bir mesane taşının tam mineral bileşimi, “tam bir kantitatif analiz” ile belirlenir. Bu test, mesane taşının bir dış laboratuvara gönderilmesini gerektirir.

Köpeklerde Mesane Taşlarının Belirtileri

Bir kum tanesi kadar küçük olabilen çok küçük taşlar, özellikle dişi köpeklerde bazen belirti vermeden geçer.  Bununla birlikte, çoğu köpek, idrar yapmak için zorlanma ve idrarda kan (hematüri) dahil olmak üzere bu durumla ilgili semptomlar yaşayacaktır. En sık görülen belirtiler aşağıda listelenmiştir.

• İdrarda kan
• Vajinasını veya penisini yalama
• İdrar yaparken ağlamak
• İdrar yaparken zorlanma
• Sık idrara çıkma
• Çok az miktarda idrar çıkarmak
• Uygunsuz idrara çıkma

Bir köpeğin idrar sorunu olduğunda, genellikle rahatsızlık ve idrar yapmada zorluk belirtileri gösterir. İdrar yolu çıkışını yalamak, o bölgede rahatsız edici veya ağrılı bir şey olabileceğinin bir göstergesidir. Mesane taşı olan köpeklerde idrar yaparken ıkınma veya ağlama da görülebilir. Sık idrara çıkma, sadece az miktarda idrar çıkması, yine başka bir semptomdur.

Bazı köpekler, mesane taşlarının aciliyeti ve ağrısı nedeniyle evin içi gibi uygun olmayan yerlere idrar yapabilir. Mesaneleri dolu olmasa bile köpekler idrara çıkma ihtiyacı hissedebilir. Nadir durumlarda, yaşamı tehdit eden bir acil durum olan üretrayı tıkayan bir taş nedeniyle köpekler tamamen idrara çıkamaz hale gelebilir.

Mesane taşları mesane duvarını tahriş eder. Bu nedenle bir köpeğin bu duruma sahip olduğunun en belirgin belirtilerinden biri hematüri veya kanlı idrardır. Bununla birlikte, diğer sağlık sorunları da bu belirtiye neden olabilir. Köpeğinizin idrarında gerçek kan pıhtıları gözlemleyebilirsiniz veya idrar pembe veya kırmızı görünebilir.

Mesane Taşlarının Nedenleri

Köpeklerde mesane taşları oluşumu için en yaygın kabul gören açıklama çökelme-kristalleşme teorisidir.  Bu durum enfeksiyon, genetik, diyet veya metabolizmayı içerebilen çeşitli nedenlerden dolayı, belirli minerallerin seviyesinin köpeğin idrarında anormal derecede yükseldiğinde ortaya çıkar.

Köpeğin idrarındaki minerallerin seviyesi çok yükseldiğinde veya doymuş olduğunda, idrar daha fazla mineral tutamaz. Daha sonra çökelir veya katı hale gelir ve kristallere dönüşür. Bu kristaller keskindir ve mesanenin iç yüzeyini tahriş ederek mukus salgılamasına neden olur. Kristaller ve mukus birbirine yapışarak yavaş yavaş daha büyük ve daha sert taşlar oluşturur.

Taşın türüne ve varsa idrar yolu enfeksiyonunun seviyesine bağlı olarak, büyük taşların büyümesi genellikle birkaç ay sürse de, mesane taşları iki hafta gibi kısa bir sürede gelişebilir.

Mesane taşı geçmişi olan bir köpeğin, cinsine ve diyete bağlı olarak, tekrarlama açısından yüksek risk altında olduğu düşünülebilir.

Köpeklerde Mesane Taşı Oluşumu Açısından Dikkat Edilmesi Gerekenler

Vitaminler ve mineraller sağlıklı ve dengeli bir beslenme için önemlidir, ancak bazı durumlarda mineral bakımından yüksek bir köpek diyeti aslında mesane taşlarına neden olabilir veya onları kötüleştirebilir. İlk önce veteriner hekiminize danışmadan köpeğinize asla bir vitamin veya mineral takviyesi vermemeniz çok önemlidir.

Bir köpeğin idrarının pH dengesi de taş geliştirip geliştirmediğinin bir göstergesidir. PH seviyesi çok düşük veya çok yüksekse, kristaller oluşacak ve sonunda taşlara dönüşecektir. Bir köpeğin pH seviyeleri diyet yoluyla kontrol edilebilir.

Köpeklerde şeker hastalığı katkıda bulunan başka bir faktördür. Bu endokrin rahatsızlığı olan köpekler, mesane taşlarına neden olabilen idrar yolu enfeksiyonlarından muzdariptir.

Bazı uzun süreli ilaçlar idrardaki pH seviyelerini değiştirebilir ve taş oluşumuna yol açabilen kalsiyum artışına neden olabilir.

Bir köpeği kalsiyum oksalat taşları oluşturmaya yatkın hale getirebilecek bazı metabolik hastalıklar da vardır. Örneğin, Cushing hastalığı olan bir köpek, idrarla kalsiyum atılımını artıran bir hormon olan kortizonu daha yüksek seviyelerde üretebilir. Ekstra kalsiyum taş oluşumuna yol açabilir. Aşırı aktif bir paratiroid bezi (hiperparatiroidizm) de kalsiyum metabolizmasını etkileyerek kalsiyum taşlarının oluşumuna neden olabilir. Ek nedenler enfeksiyonlar, karaciğer şantları ve kalsiyum veya fosfor dengesizlikleridir.

Mesane taşlarının birçok nedeni vardır, ancak çoğu durumda, tetikleyici kesin bir neden belirlenemez.

Köpeklerde Mesane Taşlarının Teşhisi

Mesane taşları birkaç farklı şekilde tespit edilebilir. Veteriner hekimler, fiziksel muayene sorasında nadiren de olsa sadece bir köpeğin karnına basarak taşların varlığını değerlendirebilir. Taşlar rektal muayene sırasında veya idrar sondası takılmaya çalışıldığında da saptanabilir.

X-ışınları, veteriner hekimlerin bir köpeğin mesane taşı olduğunu doğrulamak için kullandıkları en yaygın teşhis aracıdır. Mesane taşları mineral içeren maddeler olduğundan, genellikle X-ışınlarını yansıtırlar ve köpeğinizin mesanesinde beyaz nesneler olarak görünürler. Bununla birlikte, ürat taşları veya küçük herhangi bir taş gibi mesane taşlarının küçük bir yüzdesi, X ışınlarını iyi yansıtmaz ve en iyi ultrasonda görünür.

Veteriner hekiminiz ayrıca, taze bir idrar örneğinde kristallerin (örneğin struvit veya kalsiyum oksalat) varlığına dayanarak köpeğinizin taş taşıdığından veya taş riski taşıdığından şüphelenebilir. Bu kristaller idrar tahlili sırasında idrara mikroskop altında bakıldığında görülebilir.

Köpeklerde Mesane Taşı Tedavisi

Mesane taşlarının tedavisi büyük ölçüde taşın tipine ve yerine bağlıdır. Seçenekler arasında ameliyat, litotripsi (taşları parçalayan bir prosedür), diyet değişikliği ve ilaç tedavisi yer alır. Veteriner hekiminiz, mesane taşlarının tipine ve boyutuna göre köpeğiniz için en iyi seçimi önerecektir.

Taşları eritmek için formüle edilmiş özel bir diyet, struvit taşları olan bazı köpeklerde işe yarar. Bu non-invaziv bir tedavidir ve bu nedenle özellikle anesteziyi tolere edemeyebilecek köpekler için iyidir. Bununla birlikte, bazı köpekler özel mamayı yemeyi reddeder, taşların çözülmesi haftalar ila aylar alır, bu süre zarfında köpeğiniz hala idrar yolu tıkanıklığı riski altındadır ve diyetle taşların çözülmesi her zaman işe yaramaz.

Avantaj: Struvit taşlarını çözmek için çeşitli terapötik diyetler tasarlanmıştır. Bu çözüm en düşük riski taşır ve en rahat olanıdır. Dezavantajı: Taş küçüldükçe vücuttan çıkarken idrar yollarına takılma olasılığı vardır. Bu, dar üretraları nedeniyle erkekler için potansiyel olarak yaşamı tehdit edici olabilir. Bu diyetler ayrıca yağ ve tuz oranı yüksektir ve bazı tıbbi sorunları olan köpekler için uygun değildir.

Struvit taşlarının aksine, kalsiyum oksalat taşları diyet değişiklikleri yoluyla çözülemez. Eğer küçüklerse mesaneyi yıkamak ve taşları kuvvetli bir şekilde dışarı atmak mümkün olabilir; aksi takdirde cerrahi olarak çıkarılmaları gerekecektir.

Taşları çıkarmak için cerrahi, çözülemeyen mesane taşları için veya bir taşın üretrayı tıkadığı ve köpeğin idrar yapamadığı acil durumlarda en sık kullanılan tedavi yöntemidir. Prosedüre sistotomi denir. Veteriner hekiminiz, köpeğin mesanesini cerrahi olarak açacak ve taşları çıkaracaktır. Çoğu köpek sistotomiden sonra hızla iyileşir. Bununla birlikte, özellikle köpek yaşlıysa veya genel olarak sağlık durumu kötüyse, anestezi ile ilgili riskler her zaman vardır.

Avantajı : Taşlar alınır ve iyileşme hemen başlar. Dezavantaj: Anestezi, ameliyat sonrası ağrı ve enfeksiyon riski gibi genel olarak ameliyatla ilgili riskler vardır.

Lazer Litotripsi, taşları daha sonra mesaneden dışarı akacak kadar küçük parçalara ayırmak için lazerlerin veya yüksek frekanslı ultrasonun kullanılması, bazı köpek cinsleri için başka bir seçenektir. Bu, çoğu köpek hastası için oldukça hızlı ve iyi tolere edilen bir prosedürdür, ancak pahalı olabilir ve tüm veteriner hekimlerin bunu gerçekleştirecek ekipmanı yoktur.

Avantaj: Taşlar daha küçükse bu işlem ameliyata iyi bir alternatiftir. Dezavantajı: Bu işlem uzman ve özel bir ekipman gerektirdiğinden, ameliyattan daha pahalıya mal olabilir.

Ürohidropropulsiyon, genellikle genel anestezi altında gerçekleştirilen, köpeğin mesanesine bir kateterin yerleştirildiği ve ardından taşları dışarı atmak için mesaneye sıvının pompalandığı bir prosedürdür. Bu genellikle yalnızca taşlar küçükse bir seçenektir.

Avantajı: Taşlar yeterince küçükse üretradan atılacak şekilde manevra yapılabilir. Bu, yalnızca taşlar küçükse ve köpek çok büyük değilse işe yarar. Dezavantaj: Bu prosedür tipik olarak genel anestezi gerektirir. Ayrıca enfeksiyon riskini artıran geçici bir idrar tahlili kateteri gerektirir.

Mesane Taşı Olan Köpekler İçin Prognoz

Mesane taşı olan köpeklerin çoğu tedavi ile iyileşir. Bununla birlikte, özellikle taş oluşumuna daha fazla duyarlı olan ırklarda, bu taşların yeniden ortaya çıkması oldukça yaygındır. Bu nedenle, veteriner hekiminiz, köpeğinizin hayatının geri kalanında özel bir diyetle beslenmesini ve taş veya idrar yolu enfeksiyonu belirtilerini kontrol etmek için düzenli idrar tahlili testleri yaptırmasını önerebilir.

Köpeklerde Mesane Taşlarının İyileşmesi ve Yönetimi

Tedavinin seyri, köpeğin iyileşme programını belirleyebilir.

Diyet, strüvit taşlarının oluşumunda önemli bir rol oynamazken, bunların tedavisinde yardımcı olur. Struvit taşlarının diyetle çözülmesi iki ila üç ay sürebilir ve en küçük taşların bile erimesini sağlamak için diyete bir ay daha devam edilir. Yeni taş oluşumunu önlemek için reçeteli bir diyetin uzun süreli kullanımı önerilebilir.

Öte yandan, kalsiyum oksalat taşları diyet yoluyla tedavi edilemez, ancak yinelemenin önlenmesi söz konusu olduğunda diyet yönetimi önemlidir. Kalsiyum oksalat taşlarının cerrahi olarak çıkarılmasını gerektirir.

Ameliyat, diyetle eritmeye göre daha fazla risk içerirken, taşlar daha çabuk çıkarılır ve iyileşme hemen başlar.

Köpeklerde Mesane Taşlarının Önlenmesi

Mesane taşlarının tamamen önlenmesi zordur, ancak yıllık kontroller önemli bir rol oynar. Köpeğinizi etkili bir şekilde izlemek için mesane taşlarıyla ilişkili belirti ve semptomları iyi bilmek önemlidir. Doğru beslenme mesane taşlarının geri dönmesini engellemeye yardımcı olabilir ve su alımı çok önemlidir, çünkü sorunlu kristallerin seyreltik idrarda oluşma olasılığı daha düşüktür.

Köpeklerde mesane taşları sık sık idrar yolu enfeksiyonlarına, ağrıya ve tıkanıklıklara neden olabilir ve bunlar tedavi edilmezse potansiyel olarak ölümcül olabilir, bu nedenle köpeğinizde mesane taşı olabileceğinden şüpheleniyorsanız hemen veteriner hekiminizle iletişime geçmeniz önemlidir.

Önleme en iyi savunmadır: köpeğinizin idrara çıkma alışkanlıklarını gözlemlemeli, ona uygun, dengeli bir diyetle beslemeli ve mesanesini sürekli olarak dışarı atabilmesi için her zaman bol miktarda suya erişimi olduğundan emin olmalısınız.

Köpeklerde Mesane Taşları İçin Bir Risk Faktörü Olarak Yaş

Struvites daha çok genç yetişkin köpeklerde bulunur ve yavru köpeklerde teşhis edilen en yaygın taştır. Uratların 4 ila 5 yaşındaki köpeklerde daha sık teşhis edilir ve kalsiyum oksalat taşlarının en sık 7 ila 9 yaşındaki orta yaşlı ve yaşlı köpeklerde teşhis edilmektedir.

Yaşlı köpeklerin ayrıca onları taş oluşumuna yatkın hale getiren hastalıklara yakalanma riskinin artar. Bu durum, struvit taşlarıyla sonuçlanabilecek enfeksiyon riskini artıran hastalıkları ve kanda veya idrarda kalsiyum oksalat taşı oluşumu riskini artırabilen artan kalsiyum seviyelerine bağlı oluşur.

Köpeklerde Mesane Taşlarına Yol Açabilen Hastalıklar

Belirli koşullar bir köpeği mesane taşlarına yatkın hale getirebilir. Örneğin, bir hastanın diyabeti varsa, doğal olarak idrar yolu enfeksiyonları ve ardından struvit mesane taşları için daha yüksek risk altındadır.

Şeker hastası köpeklerin idrarında şeker olacağından ve bu da onu bakterilerin büyümesi için iyi bir ortam haline getireceğinden yatkınlık söz konusudur.

Struvit taşları çoğu zaman enfeksiyona bağlıdır. Bazı bakteri türlerinin üreaz adı verilen bir enzim ürettir ve üreaz, struvit taşları oluşturmak için gereken minerallerin konsantrasyonunu artırır. Bunu yapan yaygın bakteriler arasında Staphylococcus , Proteus mirabilis , bazı Klebsiella türleri ve bazı Corynebacterium türleri bulunur. Bu taşların önlenmesi, altta yatan enfeksiyonun tedavi edilmesini ve enfeksiyon ve taşların tekrarlamasının izlenmesini içerir.c

Mesane Taşlarını Önleme ve Yönetmede Diyetin ve Su Alımının Rolü

Köpeğinizi neyle beslediğiniz aynı zamanda mesane taşlarının önlenmesinde ve yönetilmesinde çok önemli bir rol oynar, ancak köpeğinizin geliştirdiği taşın türüne bağlı olacaktır.

Reçeteli idrar diyetleri, bir köpeğin oluşturduğu belirli taş türü için formüle edilmiştir. Bu özel diyetler, vücudun elektrolit ve mineral bileşimi ve idrar pH’ı gibi faktörleri etkiler, bu da daha fazla üretim riskini azaltabilir veya bazı durumlarda muhtemelen mevcut taşları çözebilir.

Kalsiyum oksalat taşları, nüksetmeyi önlemek için daha temel bir pH gerektirirken, struvit taşı daha asidik bir pH gerektirir. Ayrıca bazı taşlar (struvitler gibi) bazı durumlarda ameliyatsız eritilebilir. Bu taşlar genellikle idrar yolu enfeksiyonuna sekonder oluşur ve idrarın daha asidik olmasına neden olan antibiyotikler ve özel bir diyetle tedavi edilebilir.

Karbonhidrat bakımından yüksek (ve protein bakımından düşük) diyetler ile oksalat mesane taşlarının gelişimi arasında bir bağlantı vardır. Ayrıca obezite ile bu taşların gelişimi arasında da bir bağlantı var. Bu nedenle, yüksek proteinli bir diyetle beslemek ve köpeğinizi zayıf bir vücut ağırlığında tutmak, önleme konusunda yardımcı olabilir.

Artan su alımı, idrar kristallerinin (çeşitli kökenlerden) seyreltilmesini teşvik ederek, gerçek taşlara dönüşmeden önce çözülmelerine veya sistemden atılmalarına olanak tanır. Köpeğinizin iyi bir şekilde su içtiğinden ve gün boyunca sık sık idrara çıkma fırsatı verildiğinden emin olun.

Düzenli Kontrolün Önemi

Mesane taşlarının erken teşhisi önemlidir. Mesane taşı, özellikle kalsiyum oksalat olan köpeklerde, nüksü erken bulmak için düzenli olarak izlemek yardımcı olabilir, çünkü taşları küçükken çıkarmak için [ameliyattan daha] daha az invaziv yöntemler mevcut olabilir.

Etkili bir şekilde izlemek için, hangi belirtilere bakacağınızı bilmelisiniz. İdrarda herhangi bir kan, idrar yapmak için zorlanma, idrara çıkma sıklığında değişiklik vb. fark ederseniz, bir veteriner hekimin evcil hayvanınızı değerlendirmesi önerilir.

Köpeğinizin sık sık çiş yapmasına izin vermek iyi bir uygulamadır, ancak idrarını yaparken de onu izlemeniz gerekir. Çoğu zaman, köpekler yürümezse ve yalnızca tuvalete gitmelerine izin verilirse, idrar taşlarının (veya herhangi bir idrar anormalliği) ilk veya ince belirtileri fark edilmeyebilir ve köpek ciddi belirtiler gösterene kadar ele alınmayabilir.

Köpeğinizi yıllık kontrol için veterinere götürmenin de önlemenin önemli bir bileşenidir. Herhangi bir endişeniz varsa, veteriner hekiminiz, sizin için önerilerde bulunabilir.

Köpeğiniz, özellikle de ırkı veya yaşı nedeniyle buna yatkınsa, mesane taşı almaktan tamamen kaçınamayabilir. Ancak bu olayları azaltmak için adımlar atabilir ve gereksiz yere acı çekmesini önleyebilirsiniz.