Kedilerde aşılama sorunu – Kedi aşıları protokolleri kılavuzu!

Kedilerde aşıların değeri, güvenliği ve gerekliliği konusunda, veteriner hekimleri, yetiştiriciler ve kedi sahipleri arasında süre gelen bir tartışma vardır. Kedinizin her yıl aşılanması gerekir mi? Aşılar yararlı mı yoksa zararlı mı? gibi sorular hala evcil hayvan sahiplerinin merak ettiği konulardır. Ancak kediler için bu tartışmaların devam etmesinin en büyük nedeni bilgi kirliliğidir. Bu nedenle yapmanız gereken tek şeyin, veteriner hekiminiz ile konuşarak kediniz için en iyi ve en güvenli korumayı sağlayacak bir aşı planı oluşturmak olduğunu belirtmeliyiz.

Aşılar Kedileri Nasıl Korur?

Öncelikli olarak aşıların hastalıklara karşı kesin olarak bir kalkan sağladığını düşünmenin yanlış olduğunu söyleyelim. Aşılar, vücudun bağışıklık sistemini uyararak, hastalıklara karşı savunma hücreleri (antikor) geliştirmesini sağlarlar. Aşılar hastalığa sebep olmayacak şekilde öldürülmüş/zayıflatışmış virüslerden ya da canlı virüslerden yapılır. Bazı aşıların içinde tek bir etken var iken bazı aşıların içinde birçok etken bulunmaktadır.

Çoğu aşı kedilere enjeksiyon yoluyla yapılırken, son zamanlarda burun içi aşının da geliştirildiğini ve bu yöntemin de kullanıldığını ekleyelim. Öte yandan veteriner hekimler, kedi sahiplerinden her yıl kedilerini kontrole getirmelerini isterler. Tabii bu durum son dönemlerde değişiklik göstermiş ve bazı durumlarda her 3 yılda bir kontrole getirmeleri istenmiştir. Ancak aşılarla koruma sağlanan hastalıkların bölgeden bölgeye görülme sıklığının değişmesi sebebiyle, başka bir bölgede 3 yılda bir yapılması önerilen aşıların ülkemiz şartlarında her sene yapılması önerilmektedir. Risk şartlarının kontrol altına alındığı bölgelerde veteriner hekiminizin kararıyla tekrar aşısının zamanı değişim gösterebilir.

Geçmişte kedilere aşı yapıldıktan sonra enjeksiyon bölgelerinde tümörlere neden olduğu endişesi vardı ve nadir de olsa bu tümörler ciddi sonuçlar verirdi. Uzun araştırmalar sonucunda ise, sadece aşıların değil aynı zamanda birçok farklı tipteki enjeksiyonun da tümörlere neden olduğu ortaya çıkmıştır. Eğer tümörler oluşursa daha kolay tedavi edilebilmesi için, aşıların bacaktan ya da kuyruktan yapılması gerektiği de belirtilmiştir.

Yapılan antikor titreleri çalışmalarında aşıların 3 yıla kadar koruma sağladığı ve daha sık tekrar aşısının yapılmasının gereksiz olduğu sonucuna varılınca ve tümör oluşma riskini minimize etmek amacıyla bazı aşıların 3 yılda bir tekrarlanması önerilmeye başlandı. Ancak yukarıda da bahsettiğimiz gibi bu öneriler bölgeden bölgeye değişkenlik göstermektedir ve her ülkenin bu konuda farklı aşı rehberleri bulunmaktadır.

Hangi Kedilerin Aşı Olması Beklenmez?

Aşı, istisnai durumlar dışında, sağlıklı hayvanlara yapılan bir uygulamadır. Aşı, vücutta bir strese sebep olur. Vücudun üzerinde stres oluşturan başka faktörler de bulunuyorsa, kedinizin güçsüz düşmesiyle sonuçlanır.

• Hasta kediler, kronik hastalığı olan kediler
• Steroid tedavisi alan kediler
• 6 haftadan küçük yavru kediler
• Bazı durumlar dışında gebe kediler

Yukarıda saydığımız kedilere aşı yapılması mecbur kalınmayan durumlarda pek tercih edilmemektedir. Genel olarak bu kedilere aşı önerilmez ancak yine de bu durumu veteriner hekiminize sormanızda fayda var. Özellikle gebe bir kediye aşı yapılması genellikle tavsiye edilmez. Eğer aşılanması gerekirse, canlı virüs aşısı yapılmaması önerilir. Çünkü yavru kedilerin beyin gelişimi ile ilgili herhangi bir sorunla karşılaşılabilir.

Canlı ve Öldürülmüş/Zayıflatılmış Aşılar

Birden fazla hastalığa karşı koruma sağladığı anlamına gelen bir karma aşı olan FVRCP (Feline rhinotracheitis virus, Feline calici virus, Feline panleukopenia virus) aşıları, canlı ve öldürülmüş olmak üzere her iki versiyonda da mevcuttur. Bazı karma aşıların içinde Klamidya felis etkeni de bulunmaktadır. Veteriner hekiminiz, kedinizin sağlık durumuna göre en uygununu sizin için seçip uygulaması beklenmektedir. MLV (modified-live vaccination, canlı) aşıları genel olarak daha çok tercih edilse de, yine de veteriner hekiminize bu konu hakkında danışmanızda fayda var. Son olarak kuduz aşılarının ise sadece öldürülmüş virüslerden yapıldığını belirtelim.

Öldürülmüş aşılar kedilerdeki doğal bağışıklık sistemini uyarmak adına bir yardımcıya ihtiyaç duyarlar. Bu aşılara bağışıklık sistemini uyarabilmek için yardımcı bir madde eklenir ve bu da antikor oluşumunu uyarır. MLV’lerle ilgili enfeksiyon risklerinden dolayı, bağışıklık sistemi zayıf olan kedilere öldürülmüş aşıların uygulanması tavsiye edilir. Ancak MLV’ler kadar etkili değillerdir ve daha sık hatırlatma dozu gerekmektedir.

Zorunlu Olmayan ve Önerilmeyen Kedi Aşıları

Chlamydiosis, Bordetella ve FIV aşısı zorunlu olmayan aşılar sınıfındayken, Kedi Enfeksiyöz Peritonit (FIP) aşısı önerilmeyen aşılar sınıfındadır. Chlamydia zorunlu olmayan aşılar sınıfında olsa da kedilerde sıklıkla görülmektedir. Ancak olumsuz reaksiyon oluşturma riski de olan bir aşıdır. Daha çok köpeklerde bulunan Bordetalla ise, barınaklarda ve diğer kalabalık ortamlarda görülür. Kedilerde nadiren rastlandığı için istisnai durumlar dışında uygulanmamaktadır.

FeLV Aşısı

Çok ciddi ve ölümcül bir hastalık olan FeLV, enfekte olmuş bir hayvanla doğrudan temas yoluyla bulaşabilir. Bu virüsün tükürük ve burun salgıları yoluyla, ısırık, yemek paylaşımı ve diğer yakın temaslar yoluyla hayvandan hayvana bulaşabileceğini de ekleyelim. Kediler hayatları boyunca en az bir kez enfekte olmuş kedi ile temas etmiş olacağı için kedilerin düzenli olarak test edilmeleri gerekir. Özellikle yeni bir kedi sahiplenmeden önce, dostunuza muhakkak test yaptırmalısınız. ELISA tarama testi pozitif olan kedilerin, diğer kedilerden ayrı tutulması gerektiğini de belirtelim.

FeLV aşısı da zorunlu olmayan aşılar sınıfındadır ve risk faktörlerinin olduğu zamanlarda yapılması önerilmektedir. Aşı uygulanmadan önce mutlaka test yapılması önerilmektedir. Test sonucuna göre aşının yapılıp yapılmayacağına karar verilmesi gerekmektedir. Yeni sahiplenilen bir yavru kedi için test yapılması ayrıca önemlidir. Yavru kedilerin dışında dışarıda vakit geçiren ya da risk altında kabul edilen kedilerin de aşılama için değerlendirilmesi gerekmektedir.

Kedi Karma Aşısı

Genellikle kedilere, kedi calicivirüs, herpesvirüs ve kedi panleukopenia için hazırlanmış “karma aşı” uygulanmaktadır. Bunlar temel aşılar olarak kabul edildiği için tüm kedilere yapılması gereklidir. Bunların arasına chlamydia’nın eklenmesiyle oluşturulan 4 etkenli bir aşı da kullanılmaktadır.Ayrıca ayrı ayrı yapılan her iğne kedileri riske attığından dolayı veteriner hekimler çoğu zaman hepsinin bir arada bulunduğu aşıları yapmayı tercih ederler.

**Önerilen ve önerilmeyen aşılar konusunda herhangi bir karar vermeden önce, önleminizi iyi almalısınız. Bu yazımız dışında daha pek çok araştırma yaparak başka makaleler de okumalı ve son olarak veteriner hekiminize danışmalısınız. Veteriner hekiminiz kedinizin hangi aşılara ne sıklıkla ihtiyaç duyduğuna karar verir ve böylece birlikte yıllık aşı programı yapabilirsiniz. Ancak kedilerin aşı fiyatları ve takvimleri konusunda endişeniz varsa, 2021 kedi aşı takvimi ve aşı fiyatları adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.