Kedilerde dikkat edilmesi gereken davranış değişiklikleri

Evde beraber yaşadığınız kediniz, zaman zaman hiç alışık olmadığınız davranışlar sergileyebilir. Bu nedenle, bir kedi sahibi olarak, hangi durumlarda kedinizin davranışları normal hangi durumlarda değil, araştırıp öğrenmeniz bir ihtiyaçtan çok aslında bir gerekliliktir. Bu tür konuları araştırarak ya da zamanla deneyim kazanarak öğrenmeniz sonucunda, kedinizin sergilediği davranışlarının altında ne olduğunu kolayca anlayabilecek ve gerekli durumlarda erken müdahale edebilme imkânına sahip olacaksınızdır.

Kedilerin genellikle asosyal olduğu toplum tarafından bilinen bir yanlıştır. Kediler, doğumdan sonraki ilk 3 ayında çevreleri ile iletişim kurmaya başlarlar. Fazlasıyla meraklı canlılar olduklarından, 16 aylık olana kadar sürekli etrafı, çevresindeki insanları ve hayvanları tanımaya çalışırlar. Eğer kediniz bu dönemde yeteri kadar sosyalleşemezse, stres ve diğer nedenlerden dolayı onda davranış bozuklukları meydana gelebilir.

Peki, kedilerde ortaya çıkan bu davranış değişiklikleri nelerdir? Bir kedi sahibi olarak dikkat etmeniz gereken bu davranış değişikliklerine karşı ne gibi önlemler almalısınız? Kedilerde dikkat edilmesi gereken davranış değişiklikleri hakkında tüm bilgileri yazımızın devamında okuyabilirsiniz.

Kedilerde Agresif Davranış Bozukluğu

Bazı kediler doğaları gereği diğerlerinden daha hırçın ve saldırgan olabilirler. Kediniz ne kadar sosyalleşse de bu, ona genlerinden geçen bir özellik olduğundan dolayı saldırgan davranışlarını devam ettirme eğiliminde olur. Çevresine ve insanlara karşı sürekli olarak saldırı girişiminde bulunur. Böyle bir durumda, kedinin bu davranışı normal olarak karşılanmalıdır. Ancak sosyalleşme döneminin nasıl geçirildiği kedilerin yetişkinlik dönemindeki davranışlarında çok önemlidir. Şunu da belirtmeliyiz ki, kediniz önceleri sakin, uysal ve cana yakın tavırlar sergiliyor ve aniden bu tarz bir saldırgan tutumun içerisine giriyorsa o halde durumu ciddiye almanız gerekebilir. Genellikle saldırgan olmayan kediniz aniden bu tarz hareketler yapmaya başladığında, size bir şeyler anlatmak istiyor olabilir. Kedinizde oluşan ağrı veya korku, onu, bu agresif davranış bozukluğu durumunun içine atmış da olabilir.

Kedinizin son zamanlarda yaptığınız değişikliklerden veya seyahatlerden rahatsız olabileceğini de aklınıza getirebilirsiniz. Örneğin, bir veteriner ziyareti, kedinizle beraber çıktığınız bir gezi veya eve aldığınız yeni bir evcil hayvan da kedinizde korkuya neden olabilir. Bununla birlikte kediniz yakın zaman diliminde bir ameliyat geçirmişse veya evde oluşan bir kaza ya da bir diş rahatsızlığı atlatmışsa oluşabilecek ağrılar nedeniyle de agresif davranışlar gösterebilir. Bu nedenle, böyle zamanlarda kedinizi daha iyi gözlemleyerek ya da güvendiğiniz bir kedi davranış uzmanına danışarak, bu agresif davranış değişikliğinin nedenini bulabilir ve ortadan kaldırmanın çözüm yolları için işe koyulabilirsiniz. Söz konusu bu davranış bozuklukları bazı durumlarda kedinize vereceğiniz sevgi, güven ve sabırla da tedavi edilebilmektedir.

Kedilerde Beslenme Davranış Değişikliği

Kediler genellikle alışkanlıklarına bağlı canlılardır. Ne kadar özgür ve bağımsız oldukları düşünülse de son derece kurallara bağlıdırlar. Mesela, kedinize yemek vaktinin ne zaman olduğunu kolayca öğretebilirsiniz. Bu sayede siz de kedinizin yemeğini nasıl ve ne kadar yediği konusundaki bilgileri zamanla öğrenebilirsiniz. Ancak kedinizi gözlemlerken, onun beslenme düzeninde bir tuhaflık sezerseniz, bu durumu dikkate almanız gerekebilir. Örneğin, yemek yeme hızı ve yediği mamanın miktarı daha önceki alışkanlıklarına göre daha az veya fazla ise bu durum bir problemin başlangıcı olabilir. Kediniz eski haline oranla beslenme alışkanlığını arttırdıysa yani fazla mama yiyor ama buna rağmen kilo almıyorsa kedinizde hipertiroid veya diyabet rahatsızlığı olabilir. Olası hipertiroid ve diyabet rahatsızlığını es geçmemeli ve kedinizi mutlaka kontrol ettirmelisiniz. Genellikle hipertiroid sorunu yaşlı kedilerde görülmekte olup, kedinizin kilo almasına engel olur. Tiroid rahatsızlığı olan kediler, fazla mama yeme eğiliminde olurlar ve genelde evcil hayvan sahipleri tarafından karnı çok aç olarak nitelendirilirler. Aynı zamanda hipertiroid rahatsızlığı olan kedilerde agresyon da sıklıkla görülmektedir. Böyle bir durumla karşılaşmanız halinde, veteriner hekiminiz size en uygun tedavi yöntemini söyleyecektir.

Bu durumun tam tersi olarak kediniz beslenme oranını azaltırsa veya tamamen yemek yemeyi bırakırsa bu da pekâlâ ciddi bir durumdur. Bunun nedeni, kedinizin yemek yemesine engel olabilecek bir diş rahatsızlığı veya yoğun stres altında olduğundan dolayı kaynaklanabilir. Alt üriner sistem rahatsızlıkları, böbrek yetmezliği, infeksiyöz hastalıklar (FIP, FIV, FeLV vb.), kanser, karaciğer yetmezliği, pankreatit gibi rahatsızlıklar kedinizin iştahında azalmaya sebep olabilir. Bazı kediler diğerlerine göre yemek konusunda oldukça seçicidirler. Bu nedenle yemek yememeyi tercih edebilirler. Ancak kediniz önceden gayet iştahlı yemek yiyip sonrasında yemek yemeyi bırakmışsa ve bununla beraber durumunda halsizlik, kusma, saklanma, kilo verme gibi yan belirti gözleniyorsa, hemen müdahale edilmelidir. Çünkü bu durum hem sizin hem de kedinizin sağlığı için acil bir alarm anlamına gelmektedir. Bu durumda derhal bir veteriner hekime gidip kedinizi kontrol ettirmeniz olası ileri vakaları erkenden önlemeye yardımcı olacaktır. Burada önemli noktalardan biri, kedinizin rutinde ne kadar yemek yediğini bilmenizdir. Bazı kediler, insanlardaki gibi, diğer kedilere göre genel olarak daha az iştahlı olabilir. Önemli olan, normal iştahındaki azalmayı fark edebilmenizdir.

Ayrıca kediniz sürekli olarak kendini yalıyorsa, kıl yumaklarının, bağırsaklarını tıkama ihtimalini de göz ardı etmemelisiniz. Bunun yanında kediler meraklı canlılar oldukları için, etrafındaki nesnelerle oynarken, onları yutabilirler. Böyle bir durumda, yuttukları nesnelerin, kedinizin bağırsak yoluna sıkışma durumu gözlenebilir, sindirim sistemi sorunlarına neden olabilir. Kedinizde meydana gelebilecek herhangi bir hastalık, onun eskiye oranla düzenli miktarda yemek yemesine hatta hiç yemek yememesine bile neden olabilir.

Kedilerde Oynama Davranışı Değişikliği

Kediniz normalde hareketli, oynamayı seven ve etrafta sürekli koşturan bir karaktere sahipse fakat son zamanlarda sessizleşmiş, oynamayı sevmeyen bir karaktere bürünmüşse, bu durum sizin ve onun için bir uyarı olabilir. Kedinizin ya bir yeri ağrıyor ya da canı yanıyor olabilir. Kendini mutlu ve rahat hissetmeyen kedi, oyun oynamak ve etrafta koşup, zıplamak istemeyecektir. Bu durumda kedinizi gözlemlemeli ve eskisi gibi hareketli olana kadar onunla ilgilenmelisiniz. Ancak kediniz birkaç gün içerisinde eskisi gibi hareketli haline dönmüyorsa bu durumda bir veteriner hekime götürmekte fayda olacaktır.

Kedilerin Rahatsızlık Duyduğu Durumları Gizlemesi

Kediler hasta ve mutsuz olduklarında genellikle bu durumu sahiplerinden gizleme eğilimi gösterirler. Böyle bir duruma korku da eşlik ediyorsa, kendilerini tamamen soyutlayarak, hiç görülmemeyi tercih ederler. Yaşlı kedilerde saklanma olayı ise genellikle ömürlerinin sonuna geldiğinin bir göstergesi olabilir. Ancak bu kesin bir yargı değildir. Herhangi bir rahatsızlıktan dolayı saklanmayı da seçmiş olabilir.

Kedilerde saklanma eğiliminin en önemli nedenlerinden birisi korkudur. Kediniz korktuğu zaman saklanmayı tercih eder. Örneğin, eve gelen davetsiz misafirler, veteriner hekim ziyaretleri, kedinizin günlük rutininde yaptığınız değişiklikler, onun saklanmasına neden olacaktır. Onda gelişen bu saklanma davranışı, genelde bu tarz olaylardan kaynaklanıyorsa, zamanla kediniz düzelecektir. Ancak rahatsızlık ve ağrıdan kaynaklanan bir durum söz konusuysa, kedinizin veteriner hekim tarafından kontrol edilmesi gerekir. Veteriner hekim kedinize serum takviyeleri, vitaminler ve ilaç vererek tedaviye başlayabilir veya korkunun kaynağını bulmanıza yardımcı olarak stres faktörünü ortadan kaldırabilir.

Kedilerde Davranış Değişiklikleri Sonrasında Görülebilen Durumlar

Kedinizde yukarıdaki saydığımız nedenlerden dolayı davranış değişiklikleri gözlenebilir. Bu durumun sonucu olarak kedinizde görülebilen bazı belirgin durumlar meydana gelecektir. Bunlar, kedilerde davranış değişiklikleri sonrası ortaya çıkan farklılıklardır. Bu süreçte kedinizi eskisinden daha fazla gözlemleyerek doğru bir tanı koyabilmeniz önemlidir. Çünkü ortaya çıkabilen bazı davranış değişikliklerinin sonuçları benzer olabilmektedir ve bunun tedavisi için tanının doğru bir şekilde anlaşılması gerekir. Kedilerde davranış değişiklikleri sonrası ortaya çıkabilen durumlardan bazılarını yazımızın devamında okuyabilirsiniz.

Kedilerde Oluşan Agresyon Bozukluğu Durumu

Kediniz kendini tehdit altında hissettiğinde bu durum ortaya çıkar ve etrafındakilere karşı saldırıya geçebilir. Bunun nedeni çevresini ve kendisini korumak istemesidir. Tehlike olarak gördüğü kişilere veya kedilere karşı agresif tavırlar sergileyerek, karşısındakini korkutmaya ve bulunduğu ortamdan uzaklaştırmaya çalışır. Bu davranış kedi doğasında bulunur ve normal olarak karşılanabilir ancak bazı durumlarda onda ki bu durum aşırıya kaçmışsa ve yanına herhangi bir kediyi veya insanı yaklaştırmıyorsa, ciddi bir durumun habercisi olabilir. Böyle bir durumda kedinize yaklaşmak istediğinizde, aşırı sinirleniyorsa nedeni ruhsal bir sağlık sorunundan kaynaklanıyor olabilir.

Kedilerde agresyon davranış bozukluğu sonucunda saldırgan hareketler ve saklanma davranışları görüldüğü gibi idrar püskürtme, tırmalama davranışı ve beslenme bozuklukları da oldukça sık görülebilir. Kedinizde böyle bir davranış bozukluğu durumunun olabileceğini, kendisine dostça yaklaşan herhangi bir hayvan ve insana karşı bile agresif davranışlar gösteriyorsa düşünebilirsiniz. Bu durumu oluşturan nedenlerin araştırılarak uygun bir tedavi sürecine başlanılması kaçınılmazdır. Bu durumun düzeltilmemesi özellikle sürekli agresyonun oluşturduğu strese bağlı diğer hastalıkların (örn. idiyopatik sistit) ortaya çıkmasına zemin hazırlayacaktır.

Kedilerde Görülen Anksiyete Durumu

Kedilerde görülen anksiyete durumu, kendini sürekli olarak bir tehlikenin içinde hissetmesinden kaynaklanır. Bu durumdaki kediniz, aşırı kaygı ve endişeyle birlikte saldırgan davranışlar gösterebilir.

Kedinize yardımcı olabilmek için, onda stres ve kaygıya neden olabilecek durumları ortadan kaldırmanız gerekir. Eğer bu durumu ortadan kaldırdığınız halde, kedinizde ki anksiyete hali düzelmediyse, kronik bir hâl almış olabilir. Bunun sonucunda kedinizde aşırı kaşınma ve depresyon durumları gözlenebilir. Kediler korku esnasında aşırı tepkiler verebilmektedir. Ona yardımcı olmak için veteriner hekiminizle birlikte ilaç tedavisi ve terapi uygulanmalıdır. Anksiyete durumu düzelmezse ve ilerlerse kediniz için geri dönüşü olmayan davranış bozuklukları ortaya çıkabilir. Bu durumda kediniz ruhsal olarak da oldukça çöküntüye uğrayacaktır. Kedilerde anksiyete belirtileri aşağıdaki gibidir;

• Taşikardi
• Sindirim sorunları
• Aşırı yalama
• Kalpte çarpıntı
• İshal ve kusma
• İdrar kaçırma
• Dışkı kaçırma
• Hızlı soluma
• Tüy dökme
• Titreme

Kedilerde Oluşan Maternal Davranış Bozukluğu Durumu

Kediniz hamile ve doğum sonrası yavrusuna ilgi göstermiyor ve onu sahiplenmiyorsa bu durum maternal bir davranış bozukluğudur. Böyle bir davranış bozukluğuna sahip olan kediniz hamileliği sırasında, yavrusuna yuva hazırlamaz, yavrusu dünyaya geldiğinde onu beslemez ve sahiplenmez. Hatta bazı kediler yavrularını terk bile ederler. Bu gibi bir durumla karşılaşırsanız yapmanız gereken, hem anne hem de yavru kedi ile ayrı ayrı ilgilenmenizdir.

Kedilerde Oluşan Cinsel Davranış Bozukluğu Durumu

Az ya da gereğinden fazla cinsel ihtiyaç duyan ya da hiç cinsellik ihtiyacı duymayan kedilerde görülen davranış bozukluğudur. Bu durum kedinizin yetersiz beslenmesinden meydana gelebilmektedir. Böyle bir durumda kedinizi bir yere kapatmak, onun ruhsal durumunu kötü etkileyebilir. Bu yüzden yapmanız gereken, kedinizi sosyalleştirmenizdir. Kedinizde meydana gelen çiftleşme isteği çok fazla ise bu durum kilo kaybına neden olacaktır. Kedinizde ki çiftleşememe durumu stres yaratacağından, sürekli kızgınlığa neden olacak ve bu durumda sizin ve kediniz için sorun haline dönüşecektir. Böyle bir durumda kısırlaştırmanın gerekliliğini veteriner hekiminiz ile konuşmalısınız.

Kedilerde Depresyon Durumu

Kedinizin depresyona girdiğini anlayabilmeniz için onu iyice gözlemlemeniz gerekir. Aşağıdaki bazı belirtiler kedinizde oluşabilecek depresyon durumu hakkında size yardımcı olacaktır. Kedilerde depresyon;

• İdrarı farklı yerlere yapma,
• Tüy dökülmesi,
• Korku,
• İştahsızlık,
• İdrar kaçırma,
• Evden kaçma isteği,
• Vücut sıcaklığında yükselme,
• İştah artması,

gibi durumların olması nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Ancak bazen kediniz, tepkisiz depresyon da yaşıyor olabilir. Böyle bir durumda kediniz daha sakin ve sessiz, iştahsız olabilir. Bunalımlı bir ruh haliyle sürekli uyuma isteği, oyun oynamama, kendisini yalamama gibi davranışları benimseyebilir. Depresyonda olan kediniz çevresi ile olan iletişimini de tamamen kesmiş durumda olacaktır. Sizin böyle bir durumla karşılaşmanız halinde, kedinizi dikkatli bir şekilde gözlemleyerek veteriner hekime danışmanız gerekmektedir. En doğru ve sağlıklı teşhisi ancak veteriner hekim verecektir. Tedavi süreci ancak bu şekilde gerçekleştirilmelidir.

Kedilerde Görülen Obsesif Kompulsif Bozukluk Durumu

Kedinizde oluşan yoğun endişe ve stres halleri onda takıntılı davranışlara neden olabilir. Kediniz sürekli olarak aynı hareketi tekrarlıyor, yapmak istediği hareketleri yapamadığı zaman aşırı tepkiler veriyorsa, obsesif kompulsif bozukluğu olabilir. Sürekli kendini yalaması, kuyruğunu sıklıkla kovalaması, gerçekte var olmayan avların peşinden gitmesi gibi durumlar obsesif kompulsif bozukluğuna örnek olarak verilebilir. Bu gibi durumlarla karşılaşırsınız ve engel olmanız imkânsız bir hal aldıysa, hemen bir davranış uzmanı veteriner hekimden yardım almalı ve kediniz için uygun tedaviyi başlatmalısınız.

Bknz: Kedilerde hiperestezi sendromu

Kedilerde Görülen Pika Sendromu Durumu

Kedinizde ruhsal veya fiziksel bir rahatsızlık mevcutsa pika sendromu ile karşılaşabilirsiniz. Kedinizde fiziksel olarak gelişebilen rahatsızlıklar;

• Anemi
• Karaciğer hastalığı
• Deri hastalığı
• Dış parazitler
• Kronik ağrı
• Sinir sistemi hastalıkları
• Tiamin eksikliği
• Tiroid rahatsızlığı gibi durumlardır.

Pika sendromu, kedinizin ip, tel, kum, toprak yemesi ile anlaşılabilir. Kedilerin gıda olmayan nesneleri yemesi ciddi bir rahatsızlıktır. En uygun tedavi için bir uzmandan yardım almanız gerekir. Veteriner hekiminizin kediniz için vereceği takviye ve ilaçları almanız da kedinizin durumunun düzelmesine fazlasıyla yardımcı olacaktır.

Yukarıdaki davranış bozukluklarından bir tanesinin bile minik dostlarımızda görünmesini hiç birimiz istemeyiz. Ancak zaman zaman bu gibi üzücü durumlarla karşılaşabilmekteyiz. Peki siz daha önce hiç böyle bir durumla karşılaştınız mı? Evde beslediğiniz minik dostunuzda aniden oluşan bir davranış değişikliği gözlemlediğinizde bir sonraki adımınız ne olmuştu? Aşağıdaki yorumlar kısmından tecrübelerinizi bizimle paylaşabilirsiniz.