Kedilerde böbrek yetmezliği: Teşhis ve tedavi yöntemleri

Kedilerde böbrek yetmezliği nedir?

Renal yetmezlik olarak da adlandırılan böbrek yetmezliği, yaşlı kediler başta olmak üzere tüm kedilerde görülebilen, böbreğin işlevini yerine getirememesi sonucunda hayat kalitesini ciddi anlamda düşüren ve ölüme dahi sebep olan bir sorundur. Öyle ki kedilerde karşılaşılan en ağır ve ölümcül hastalıkların en yaygın nedenlerinden biri böbrek yetmezliğidir.

Kedilerde böbrek yetmezliği çeşitleri nelerdir?

Akut ve kronik olmak üzere iki farklı kategoride değerlendirilen böbrek yetmezliğinin seyri hızlı olabileceği gibi yavaş da ilerleyebilmektedir. Akut böbrek yetmezliği, adından da anlaşılabileceği gibi hastalığın aniden ortaya çıkabilen, hızlı seyreden türüdür ve belirtiler genellikle bir hafta ile bir ay arasında kendini belli etmektedir. Kronik böbrek yetmezliği ise genellikle polikistik böbrek hastalığı, kanser veya kronik böbrek hasarı gibi uzun vadeli durumların varlığı ile yavaşça ortaya çıkmaktadır. 

Kedilerde böbrek yetmezliği nasıl oluşur? 

Böbrekler, kedi dostlarımızın sağlıklı bir yaşam sürdürebilmesi açısından hayati önem taşıyan organlardır. Kan basıncının kontrol edilmesi, kan dolaşımının düzenlenmesi, kandaki atıkların filtrelenmesi, alyuvar üretimi ve idrar üretimi gibi daha pek çok işleve sahip olan böbrek, bu tür temel görevlerini yerine getirememesi sonucunda işlevsizleşir ve akabinde böbrek yetmezliği adlı tablo meydana gelir.

Kedilerde böbrek yetmezliği belirtileri

Kedilerde böbrek yetmezliğine bağlı en sık karşılaşılan belirtiler, diyabet ya da hipertiroidizm gibi sorunlarla büyük ölçüde benzerlik taşıdığı için mevcut belirtilere bakarak durumu tespit etmek zor olabilir. Bundan dolayı aşağıdaki belirtilerden herhangi birini gözlemlerseniz, mutlaka veteriner hekiminize başvurmalısınız. 

• Kilo kaybı 
• Sık idrara çıkma veya hiç idrara çıkmama 
• Kusma 
• Anoreksi 
• Artan susuzluk 
• Letarji (yaşama işlevlerinin çok zayıfladığı, halsizlik, isteksizlik durumu) 
• Kanlı veya bulanık idrar 
• İştahsızlık 
• Tüy kalitesinin düşmesi 
• İshal veya kabızlık 
• Ağız kokusu 
• Depresyon 

Hasta kedilerde genel olarak kusma, iştahsızlık ve uyuşukluk gözlemlenebilse de bu belirtiler özellikle böbrek yetmezliğine sahip olan kedilerde karşılaşılabilen en yaygın semptomlar arasında yer almaktadır. 

Kedilerde böbrek yetmezliğinin nedenleri

Kedilerde akut veya kronik böbrek yetmezliğine yol açabilecek pek çok neden vardır. Bir kedinin böbrek fonksiyonlarını ya da böbrek hasarını tetikleyen herhangi bir faktör, böbrek yetmezliği oluşumuna neden olabilmektedir. Aşağıdaki maddeler, böbrek yetmezliğinin en yaygın nedenleri arasında yer almaktadır:

• Toksin alımı: Antifriz gibi kimyasal maddeler, zambak gibi çeşitli bitkiler, üzüm ve kuru üzüm gibi gıdalar kedilerin toksin alımına sebep olarak böbrek yetmezliğine neden olabilir. Kedilerde zambak zehirlenmesi toksik sebeplerin başında gelmektedir.
   
• İdrar yolu tıkanıklığı: İdrar yolu tıkanıklığı, idrar atımı yapılamamasına ve buna bağlı olarak böbreklerin daha az çalışmasına ya da hiç çalışmamasına yol açabilir ve bu da en nihayetinde böbrek yetmezliğine neden olabilir.
   
• Sistemik şok: Kedinizin kan akışı sistemik şoka bağlı bozulursa böbrek hasarına bağlı böbrek yetmezliği gelişebilir. 
   
• Kalp yetmezliği: Kalp yetmezliği, kan damarlarında artan basınca bağlı olarak böbrek yetmezliğine neden olabilir.
   
• Hipertansiyon veya hipotansiyon: Yüksek veya düşük tansiyon tedavi edilmediği takdirde, böbrek üzerine binen aşırı yük nedeniyle böbrek yetmezliği gelişebilir. 
   
• İlaçlar: Zirai veya normal ilaç gibi çeşitli ilaç türleri kedilerde böbrek hasarına bunun sonucunda da böbrek yetmezliğine neden olabilir. Bazı insan ilaçlarının bilinçsiz olarak kedilere kullanılması da böbrek yetmezliğine sebep olabilmektedir.
   
• Piyelonefrit (böbrek enfeksiyonu): Diğer böbrek hastalıkları gibi piyelonefrit de uzun vadede böbrek yetmezliğine neden olabilmektedir.
   
• FIP (kedi enfeksiyöz peritoniti): Kedilerde görülebilen bu ölümcül viral enfeksiyon, böbreklerde şiddetli iltihaplanmaya neden olarak böbrek yetmezliğine yol açabilir.
   
• Diyabet: Kedilerde yüksek kan şekerine bağlı böbrek hasarı, buna bağlı olarak da böbrek yetmezliği gelişebilmektedir.
   
• Yaş faktörü: Yedi yaş üzeri kedilerde yaşlanmaya bağlı olarak böbrek yetmezliği görülebilmektedir.
   
• Irk faktörü: Bazı uzun uzun tüylü ırklar (İran ve Ankara kedisi gibi) hastalıklara genetik olarak daha yatkındır. uzun tüylü kediler haricinde siyam kedileri ve habeş kedileri de böbrek hastalıklarına yatkındır. 
   
• İleri seviyedeki diş hastalıkları
   
• Kanser 

Kedilerde böbrek yetmezliği teşhisi

Belli başlı belirtiler doğrultusunda kedinizin böbrek hasarına ya da böbrek yetmezliğine sahip olduğunu düşünüyorsanız, mutlaka bir veteriner hekim kontrolü gerekmektedir. Sorunun incelenebilmesi için idrar testi, kan sayım testi, serum biyokimya testi, tansiyon ölçümü gibi tanı yöntemleri mevcuttur. Veteriner hekiminiz muayene esnasında, kedinizin herhangi bir ilaç veya toksin alımına maruz kalıp kalmadığına dair sorular soracaktır. Doğru bir anamnez için kedinizi gözlemlemeniz çok önemlidir. Kedinizin böbreğinde hasar veya işlevsel bir bozukluk tespit edilirse, ultrason gibi görüntüleme teknikleri ile teşhis desteklenebilmektedir.

Kedilerde böbrek yetmezliği tedavisi 

Kedilerde böbrek yetmezliğine bağlı gelişen semptomlar açığa çıktığı zaman böbrek hücrelerinin %75 oranında hasar aldığı bilinir. Dolayısıyla bu kadar hasar almış bir organın yeniden eski haline döndürülmesi pek mümkün olmamaktadır. Semptomları kontrol altına alabilmek için sıvı ve ilaç tedavisi uygulanmaktadır. Böbrek yetmezliğine neden olan bazı faktörler ise klinik yatışı dahi gerektirebilmektedir. Böbrek yetmezliğinde böbreklerin işlevselliğini geri kazanıp,  mevcut sorunun ortadan tamamen kaldırılması pek mümkün değildir. Tedavi yöntemlerinin çoğu semptomların kontrol altına alınmasını, hayat kalitesinin arttırılmasını ve yaşam süresinin uzatılmasını amaçlamaktadır.

Kedilerinizi senelik olarak veteriner hekim muayenesine götürüp hemogram ve biyokimya testlerine baktırmanız, herhangi bir böbrek yetmezliği  durumunu başlangıçta saptayabilir. Başlangıçta müdahale edilen böbrek yetmezliği böylece daha acısız ve stressiz bir şekilde kontrol altına alınabilir.

Böbrek yetmezliğine sahip olan kediler nasıl beslenmeli?

Böbrek yetmezliğine sahip olan kedilerin mevcut tedavileri, veteriner hekimin uygun gördüğü özel diyetler ile desteklenmelidir. Bu diyetlerde özel olarak üretilen klinik mamalar yer almaktadır. Böbrek sağlığına uygun olarak formüle edilen bu özel mamaların içeriğinde daha az protein ve fosfor bulunmaktadır. Mamadaki fosfor miktarının az olması böbreklerdeki hasarın ilerlemesini yavaşlatmakla birlikte hastalığa bağlı gelişen semptomların şiddetini de azaltacaktır. Kedi dostunuza konulabilecek teşhisin ardından, onun için en doğru ve sağlıklı beslenme şeklini belirleyecek olan veteriner hekiminizdir.

Kedilerde böbrek yetmezliği nasıl önlenir? 

Kedinizi böbrek yetmezliğinden nasıl koruyabileceğinizi merak ediyorsanız, kedinizin böbreklerini sağlıklı tutmalı, su çeşmelerini kullanarak kedinizi su tüketimine özendirmeli ve idrar çıkışını gözlemleyerek idrarını düzenli olarak yaptığından emin olmalısınız. Buna ek olarak veteriner hekiminize kediniz için en sağlıklı beslenme şeklinin hangisi olduğunu ve kedinizin beslenmesine böbrek takviyesi eklenip eklenmeyeceğini de öğrenebilirsiniz. Balık yağı, probiyotikler, B vitaminleri ve çeşitli antioksidanlardaki Omega-3 yağ asitleri, kedinizin böbrek sağlığını olumlu yönde etkileyecektir. Böbrek enzim seviyelerinin incelenmesi dahil olmak üzere düzenli kan taramaları da böbrek yetmezliğinin önlenmesinde oldukça yardımcıdır. Bundan dolayı düzenli yapılacak veteriner kontrolleri, kedinizin sağlığı için hayati önem taşımaktadır. 

Kedilerde böbrek yetmezliğinin geliştiği risk faktörleri 

Bazı kedi ırklarının, genetik olarak böbrek yetmezliğine daha yatkın olduğu düşünülmektedir. Persler, Abyssinians(Habeş), Siyam, Ragdolls, Burma, Rus Blues ve Maine Coon söz konusu risk grubundaki ırklara örnek verilebilir. Bu ırka sahip kediler için böbrek destek takviyelerinin yanı sıra böbrek fonksiyonlarının düzenli olarak değerlendirilmesi çok önemlidir.

Erken teşhisin önemi

Kronik böbrek hasarına bağlı gelişebilen belirtiler, henüz ortaya çıkmadan tespit edilmelidir. Çünkü böbrekler, işlevselliğini %75 oranında kaybedene dek genellikle vücutta herhangi bir belirtiye rastlanmamaktadır. Böbrek hasarı ne kadar erken tespit edilirse hastalığın seyri de bir o kadar yavaşlamaktadır. Düzenli check-up bu gibi durumlarda oldukça önemli bir role sahiptir. Özellikle 10 ile 15 yaş arası kedilerde böbrek hasarına bağlı yetmezlik daha sık görülebilmektedir. Bundan dolayı 7 yaş ve üzeri tüm kedilerin yıllık olarak detaylı sağlık taramasından geçmesi önerilmektedir.

İlginizi çekebilir: Kedilerde polikistik böbrek hastalığı: Belirtileri ve tedavi süreci