Dalmaçyalı (Dalmatian) Özellikleri ve Bakımı
Dalmaçyalı, sevgi dolu, dışa dönük ve enerji dolu bir köpektir. Ailesiyle zaman geçirmek ve birlikte yaşadığı insanlar tarafından ailenin bir parçası olduğunu hissetmek onlar için çok önemlidir. Çok duyarlı ve hassastırlar. Uzun süre yalnız kalmayı sevmezler ve insanlarla birlikte olmak isterler. Bu ortam sağlanamazsa depresyona girmeleri, olumsuz davranışlar sergilemeleri mümkündür.
Aile bireylerinin dışında yabancılarla, çocuklarla ve diğer hayvanlara da sıcakkanlı davranış ve arası iyidir. Kimi Dalmaçyalı köpeklerinin zaman zaman çekingen davrandığı, yabancılara karşı mesafesini koruduğu görülür. Yabancı köpeklerle de bazen iyi anlaşamazlar. Bu durum iki erkek köpek arasında gerçekleşir ve erkek Dalmaçyalı, diğer erkek köpekten hoşlanmayabilir. Bunun yanında diğer evcil hayvanlarla ve özellikle atlarla arası daha iyidir. İyi eğitildiğinde ve erken sosyalleştirdiğinizde iletişim kabiliyeti daha da gelişir. Olumsuz durumları yaşama ihtimaliniz azalacaktır.
Mükemmel bir hafızası vardır. Tanıdığı, sevdiği ya da sevmediği insanları unutmaz, ayırt ederler ve davranışlarını ona göre şekillendirirler. Kendisine yapılan kötülüğü de asla unutmazlar.
Zeki, sadık ve uyumlu Dalmaçya köpeği erken aşamada yavruluk döneminden itibaren eğitilmelidir. Genellikle iyi huylu bir köpek olsalar da inatçı ve bağımsız bir yanları da mevcuttur. İnatçı yanları da erken aşamada başlayan sıkı ve disiplinli eğitimle kontrol altına alınır. Dalmaçyalı verdiğiniz eğitimlere ilgiyle yaklaşır ve başarıyla tamamlamak için çabalar.
Dalmaçyalı koruma ve bekçilik eğitimleri sonrasında, mükemmel bekçi, avcı ve koruyucu köpek olarak karşınıza çıkabilir. Her köpek gibi iyi bir lider tarafında, oyun, övgü ve ödül yöntemlerini içeren olumlu pekiştirmelerle yetiştirilmelidir. Sert ve fiziksel şiddet içeren eğitim süreçleri Dalmaçyalı’nın karakterini olumsuz etkiler ve köpek saldırgan ve hırçın olabilir.
Dalmaçyalı oyuncu, eğlenceli, atletik ve enerjiktir. Günlük egzersiz ihtiyacı yaşadığı ortama uyum sağlaması ve mutlu olması için kesinlikle karşılanmalıdır. Saatlerce koşabilecek, yorulmak nedir bilmeyen bir köpektir. Yeterince egzersiz yapmazlarsa canları sıkılabilir, yıkıcı davranışlar sergileyebilirler. Yalnız kalmayı sevmedikleri gibi az egzersiz yapmayı da tolere edemezler. Çocuklarla oynamaktan zevk alırlar. Ancak çok küçük çocuklar için hareketli yapısı sebebiyle uygun olmayabilir. Oyun sırasında kızdırılmaktan hoşlanmazlar, yüksek toleransa sahip değildir.
Dalmaçyalı ırkı bakımları genel olarak kolay bir ırktır. Ancak yüksek egzersiz ihtiyacı sebebiyle apartman hayatına uygun olmayabilir. Geniş bahçesi olan, müstakil evler daha özgür ve mutlu olacaklardır. Ancak burada yaşarken de bahçe köpeği olarak yaşaması söz konusu olamaz. Dalmaçyalı, ailesinden uzak kulübede yalnız başına yaşayacak bir tür değildir.
Dalmaçyalı köpeği ailesiyle birlikte olmak, onlar uyuduğunda uyumak, uyandıklarında yüksek enerjileriyle ailesini karşılamak ister. Kendi yaşamını, sevdiği insanlara göre düzenleyen bir cinstir. Tüm bu çabasına karşılıkta ailesinden de onu kendi hayatlarına katmasını bekler. Eğer bu köpeğe sevginizi veremeyecek, aktif yapısına uyum sağlayamayıp, uzun egzersizlerine zaman ayıramayacak, iyi ve otoriter bir lider olamayacaksanız bu ırkı sahiplenmeniz doğru bir davranış olmayacaktır.
Dalmaçyalı köpeği çok akıllı, eğlenceli ve sadıktır. Dalmaçyalı, hayatınıza girdikten sonra durup dururken gülmenize, mutlu olmanıza sebep olacak, sevgi dolu ve mükemmel bir dosttur.
Benekli Dalmaçyalı, kürküyle bu ırkın en belirgin özelliğini taşır. Ancak kürkün benekli yapısının ve Dalmaçyalı’nın kökeni bilinmemektedir. Sanat kanıtları eski çağlardan gelen kökene işaret etse de, Dalmaçyalı ırkının doğduğu zaman ve tam yeri de bilinmemektedir. Benekleriyle meşhur köpekler “çingeneler” olarak bilinen, Roman gruplarıyla seyahat etmişlerdir. Adını da, Yugoslavya’nın batısın yer alan, Adriyatik Denizi’nin doğu kıyısında bulunan ve günümüzde Hırvatistan olarak bilinen Dalmaçya bölgesinden almıştır. Ancak ilk ortaya çıktıkları yer belirsizliğini korur ve soyunun tam olarak nereden geldiği bilinmez.
Dalmaçyalı ırkının ataları, benekli Danua ya da işaretçilerin küçük bir türü olabilir, ancak bu da bir varsayımsaldır. Cinsin ataları belirsizliğini korumaktadır. Tıpkı bunun gibi Dalmaçyalı cinsinin orijinal işlevi de belirsizdir. Benzersiz iş tanımına sahiptir. Bunu sebebi birbirinden farklı görevde ve işte yer almalarıdır.
AKC ırkları içerisinde geniş iş tanımı olan Dalmaçyalı; savaş köpeği, nöbetçi, teçhizat koruyucu, çoban, yük köpeği, koç köpeği, av köpeği, fare avcısı, retriever, karavan ve hatta sirk köpeği olarak farklı görevlerde yer almıştır. Farklı görevlerde yer alan Dalmaçyalılar uzun yıllar boyunca herhangi bir alanda uzmanlaşmamıştır. Romanların kervanlarıyla birlikte Avrupa’da ve dünyanı her yerinde onlara eşlik eder ve gezginlerle birlikte dünyanın farklı yerlerine giderlerdi. Bu ırkın geçmişi öğrenmenin zor olmasının sebebi, gezgin Romanlarla birlikte hareket etmesinin etkisi büyüktür.
Dalmaçya köpekleri İngiltere’de koç köpeği (koçluk eden köpek) olarak yetiştirilmiştir. Köpekler at arabalarının yolunu açmak için kullanılmıştır. Atlar dinlenirken atları yağmacı köpeklerden koruyorlardı. Atlarla ilişkilerinin iyi olması, birlikte uzun bir zaman geçirmelerinden doğal bir yakınlık kurmalarından gelmektedir. Dalmaçyalı ayrıca geçit törenlerinde yer alıyor ve benekli kürküyle ayrı bir görsellik katıyordu. Atların gitmesi, otomobillerin hayata girmesiyle, sosyetenin hayatlarındaki eski popülerlikleri azaldı. Ayrıca İngiliz soylular ayrıca Dalmaçya ırkını, asli ve ihtişamlı duruşu sebebiyle kıyafetlerine hava katması için bir aksesuar olarak da kullanmışlardı.
İlerleyen zamanlarda Amerika’da farklı bir kariyerle ortaya çıktılar. 1800’lü yıllarda atlı itfaiye araçlarına eşlik ettiler, itfaiye köpeği olarak ateşlerin arasına girdiler ve bazen de yanan binada insanları kurtarmaya çalıştılar. İtfaiye köpeği olarak, yine atlarla ve insanlarla birlikte uyum içerisinde çalıştılar. Bu çalışmaları yaparlarken de“ateş köpeği” adıyla anıldılar ve halk tarafından benimsendiler. İtfaiye erleriyle işlerini tamamladıktan sonra eve döndüklerinde sadık bir bekçi köpeği olarak diğer görevine devam ettiler.
1888 yılında Dalmaçyalı AKC tarafından kabul edildi. Dalmatian köpek cinsi olarak adlandırıldı ve siyah benekli beyaz köpek olarak betimlenerek, AKC Stud Book’a girdi. Dalmatian Club of America, bu köpeklerin ünlü “koç köpek” yeteneğini test etmek için yol denemeleri düzenlemişti.
Gösterişli renkteki kürküyle, iyi bir evcil hayvan olmasıyla, farklı görevlerdeki başarısıyla ve gösteri köpeği olarak da insanlarla buluşmasıyla her zaman popüler olmayı başarmıştı. 101 Dalmaçyalı filminde köpeğin yer almasıyla, daha çok ilgiyle karşılandığı ve insanlar tarafından büyük bir taleple sahiplenildiği dönem de olmuştu. Bu dönemde köpeklerin satılmasından kazanç sağlamak isteyen sorumsuz yetiştiriciler ortaya çıktı. Çok iyi yetiştirilmeden sadece kazanç sağlamak için üretilen belli bir Dalmaçya türü köpeklerin sağlığını ve karakterini olumsuz etkiledi. İşte bunun gibi farklı sebeplerden dolayı Dalmaçya ırkı zaman zaman popülerliğinde inişler ve çıkışlar yaşamıştı
Günümüzde ise Dalmatian yani Dalmaçyalı köpek cinsi çok iyi bir arkadaş ve uyumlu aile üyesi olarak farklı ülkelerde yaşamlarına devam etmektedir.
Dalmaçyalı orta büyüklükte siyah beyaz benekli, dayanıklı ve sağlam yapılı bir köpektir. Büyük, uzun gövdesi ve yüksekliğiyle, adaleli, kaslı vücuda sahiptir. Göğüs yapısı derindir. Bedeni kendi içerisinde orantılı ve zarif güzelliktedir. Vücudunun tüm hatları belirgin güzellikte ve yalındır.
Dalmaçyalı’nın kafatası, uzun olduğu kadar geniş ve üst kısmı düz yapıya sahiptir. Namlu, kafatasının üst kısmı ile neredeyse aynı uzunluktadır. Kafatası, kendi içerisinde ve tüm vücuduyla orantılı tanımlanmıştır. Burun rengi beneklerin rengine bağlıdır. Genellikle siyah, kahverengi görülürken, bazen de mavi veya siyaha benzeyen koyu gri de olabilir. Güçlü çenesi ve dişleri makas ısırığında buluşur.
Dalmaçyalı köpeklerinin yumuşak kulakları yüksekte konumlanmış, yuvarlak uçlu ve aşağı sarkık şekildedir. Kulaklarının uç kısma doğru daraldığı, ucunun hafif yuvarlaklaştığı ve inceldiği görülür. Sarkık ve düşük kulaklarını hafifçe yukarı doğru olan bir kıvrımla taşımaktadır.
Dalmatian cinsinin gözleri orta büyüklükte, yuvarlak ve siyah, kahverengi, mavi ya da iki rengin karışımından oluşur. Derin ve güzel bakışlarında uyanık ve zeki ifadesi sezilir.
Dalmaçyalı’nın iyi bir koşucudur. Uzun mesafeleri alabilmesi için kaslı, güçlü yapıdadır. Yumuşak ve zahmetsiz adımlar atmasını sağlayan bacakları vardır. Kemerli ayakları, kavisli parmakları yuvarlak yapıdadır. Ayak tırnakları beyaz ya da vücuttaki benekleriyle aynı renktir. Siyah beyaz benekli köpeklerde beyaz veya siyah, karaciğer benekli köpeklerde ise kahverengi veya beyazdır.
Dalmaçyalı köpeğin kuyruğun tabanı, sırt üst çizgi ile aynı konumdadır. Vücuduyla birleşen yerden kalın başlar ve uca doğru incelir.
Dalmaçyalı’nın kısa, sert , ince, yoğun, tek katmanlı ve saten yapılı kürke sahiptir. Kendine has yapıdaki kürküne dokunmak oldukça güzel bir histir. Kafasının üst kısmındaki tüyleri kadife gibidir. Kürkünün üzerinde dağılmış benekleri vardır. Dalmaçyalı’nın benekleri ne kadar belirgin ve iyi dağılmışsa o köpek daha da değerli kabul edilir. Benekler birleşerek leke oluşturmamalıdır. Birbirinden ayrı, dağılmış ve belirgin olması gerekir.
Dalmaçyalı yavrular doğdukları zaman tamamen beyaz renkte tüylere sahiptir. Vücudundaki benekler büyüdükçe ve yaşlandıkça belirginleşmeye başlar. Kürk rengi siyah ve koyu kahverengi yuvarlak benekler ile beyazdır. Üç renkli kürke sahih Dalmaçyalılar da görmeniz mümkündür. Taba rengi işaretleri olan ve kafa, boyun, göğüs, bacaklar, kuyruk siyah ya da koyu kahverenginde lekeleri olan beyaz şeklinde üç renkli de olabilirler. Yuvarlak ve simetrik benekler gösteri dünyasında siyah veya kahverengi (karaciğer) olarak daha çok kabul görse de limon, lacivert, üç renkli, benekli, düz beyaz veya samur renklerinde noktalar olarak da karşınıza çıkabilir. Bu renklerin hepsi gösteri dünyasında kabul edilmez ancak köpeklerde görülebilir. Lekelerin nereden geldiği ve nasıl oluştuğu bilinmez. Bu benekler zaman içerisinde oluşur. Köpeklerde var olan bir genin mutasyonundan kaynaklandığı düşünülür. İşaretler ne kadar belirginse, Dalmaçyalı köpeği o kadar gösterişlidir.
Sıkça sorulan sorular
Sağlıklı olan ve bakımları düzenli yapılan Dalmatian köpeğinin yaşam süresi 11- 14 yıl arasında değişiklik göstermektedir.
Yetişkin diş ve erkek Dalmaçya köpeğinin ortalama ağırlığı 18- 27 kilo, yükseklikleri ise 48- 60 cm aralığında değişkenlik gösterir.
Erkeklerin dişilere göre daha boylu ve ağır olduğunu görebilirsiniz, ancak bu fark çok değildir. Boy ve kilosunun ideal aralıkta olmasına dikkat edilmelidir.
Dalmaçya ırkı yıl boyunca tüy dökmektedir. Tüyleri düzenli taranması ve fırçalanması gereken bir köpektir. Tüy dökülmesini azaltmak için bakımlarının düzenli yapılması gerekir.
Tüy dökülmesini azaltmanın bakımla ilgisi olduğu kadar doğru beslenmeleriyle de ilgisi vardır. O yüzden beslenmesine de gereken önem verilmelidir.
Dalmatian sağlıklı büyümesi ve gelişmesi için yediklerinin yüksek kaliteli besinler ve mamalar olmasına özen göstermelisiniz. Royal Canin, Proplan, Acana, Hills, N&D, Gimcat, Brit, Purina, Felix, Brit Care gibi yüksek kaliteli köpek maması üreten markaları tercih edebilirsiniz. Aldığınız yiyeceklerin, mamaların köpeğinizin yaşına, cinsine ve alerjen durumuna uygun olması gerekir. Bunlara ek olarak da porsiyon ve öğünlerine de dikkat etmeli, ideal kilosunu koruması sağlanmalıdır. Bu şekilde formda ve sağlıklı bir yaşam sürmelerini desteklersiniz.
Dalmatian köpeği ev temeklerini tüketebilir. Ancak çok sık ya da sadece ev yemeği yemesi önerilmez. Çünkü ev yemekleri köpeğinizin günlük alması gereken besin ihtiyacını karşılamayacak ve yetersiz olacaktır.
Sağlık açısından ilk tercihiniz kaliteli köpek mamaları olmalıdır. Ev yemeklerini ise belli aralıklarla, köpeklerin tüketmesi yasak olmayan yiyecekler arasından vermelisiniz.
Gelişimini tamamladıktan ve sağlık sorunu olmadığı zaman çiftleştirmeniz önerilir. Dalmaçya köpeğini çiftleştirmek için en doğru zaman 18. Ayını tamamladıktan yani 1.5 yaş ve sonraki dönemdir.
Dalmaçya ırkının kemik ve eklem gelişimi 2 yaşına kadar devam eder. Dişi Dalmatian’ın çiftleştirmeden önce gelişimlerinin ne durumda olduğu takip edilmeli ve tamamlandıysa eğer çiftleştirilmesi önerilir.
Dalmaçya köpeğinin sahibini zorlayacak bir bakımı yoktur. Orta seviyede dökülen tüyleri haftada 1-2 kez fırçalanmalıdır. Tüyleri kötü köpek kokusunu yapmaz ve bu durumdan dolayı banyo ihtiyacı çok sık değildir. Yılda 3-4 kez yıkanmaları yeterlidir. Tırnak, ağız ve diş sağlığı gibi bakımlar ise her köpekte olduğu gibidir. Ayda tırnakların uzamasına bağlı 1-2 kez kesilmesi ve dişlerin haftada 2-3 kez fırçalanması önerilir.
Beden bakımının dışında, sahibine olan sadık yapısıyla eğitim süreci de çok zor geçmez. İnatçı davranışları ortaya çıkmadan, erken aşamada vereceğiniz eğitimlerle bakımını daha da kolaylaştırabilirsiniz.
Dalmaçya yavrusunun fiyat aralığı kürk rengine, cinsiyetine, eğitim durumuna, sağlığına ve şeceresine göre değişiklik göstermektedir. Dalmaçya yavrusunun fiyatı 1.000 TL ile 3.500 TL arasında değişmektedir. Bu fiyatlandırma köpeğin satıldığı yere, satan kişiye göre artıp azalmaktadır.
Dalmatian sahiplenirken sağırlık rahatsızlığına dikkat etmenizi öneririz. Sahipleneceğiniz köpeğin uygun fiyatta olmasına dikkat ederken, sağlıklı olmasına ve iyi bir yetiştiriciden almış olmaya da özen göstermelisiniz.
Not: Petibom olarak bizler; bir köpek satın almaktansa sahiplenmenin daha değerli olduğu düşüncesindeyiz. Okurlarımızın barınaklardan ya da gönüllü sahiplendirme sitelerinden köpek almalarını ve sıcak yuvalarını onlara açmalarını diliyoruz. Özellikle de barınaklarda yardıma ve sıcak bir yuvaya ihtiyaç duyan birçok köpek bulunuyor. Satın almak yerine sahiplenerek sizler de onları mutlu edebilirsiniz.
Dişi Dalmaçya köpeği bir doğumda ortalama olarak 6 – 9 yavru dünyaya getirmektedir. Ancak bazı dişi Dalmatianların ortalama üzerine çıkarak 10 – 14 arasında yavruyu doğurdukları da görülmektedir. Bir doğumda dişinin doğurduğu yavru sayısının değişiklik göstermesi normaldir. Doğan yavru sayısını, dişinin sağlığı, yaşı, kaçıncı doğumu olduğu ve dişinin çiftleştiği erkek etkilemektedir.
Yavru Dalmaçya köpeği doğduğunda bembeyaz tüylere sahiptir. Dalmaçya köpeklerinin doğduklarında benekleri olmaz ve benekler 2- 3 haftalık olduklarında oluşmaya başlar. Yetişkinlikte ve yaşlılıkta beyaz tüylerinin üzerindeki benekler daha fazla belirginleşir.
Dalmaçyalı yavrular doğdukları zaman tamamen beyaz renkte tüylere sahiptir. Vücudundaki benekler büyüdükçe ve yaşlandıkça belirginleşmeye başlar.
Kürk rengi siyah ve koyu kahverengi yuvarlak benekler ile beyazdır. Üç renkli kürke sahih Dalmaçyalılar da görmeniz mümkündür. Taba rengi işaretleri olan ve kafa, boyun, göğüs, bacaklar, kuyruk siyah ya da koyu kahverenginde lekeleri olan beyaz şeklinde üç renkli de olabilirler.
Yuvarlak ve simetrik benekler gösteri dünyasında siyah veya kahverengi (karaciğer) olarak daha çok kabul görse de limon, lacivert, üç renkli, benekli, düz beyaz veya samur renklerinde noktalar olarak da karşınıza çıkabilir. Çeşitli renklerdeki benekleri gösteri dünyasında kabul edilmez ancak Dalmaçya köpeklerinde görülebilir.
Yorum & Görüşünüzü Bildirin.
Yorumlar