Kedilerde sarılık nedir? Belirtileri ve nedenleri nelerdir? 

İkterus olarak da adlandırılan sarılık, tek başına bir hastalık olmamakla beraber ciddi hastalıkların bir belirtisidir. Bir kedide sarılık semptomuna yol açacak pek çok neden vardır. Sarılığın altında yatan nedenlerden bazıları çok ciddidir ve belirlenip, tedavi edilmediği takdirde ölümcül olabilir. Bundan dolayı sarılığın belirtilerini ve altında yatabilecek nedenleri bilmek, kedi dostunuzun sağlığı açısından oldukça önemlidir. 

Kedilerde sarılık nedir? 

Bilirubin, hemoglobin parçalanması sonucu oluşan turuncu – sarı bir safra pigmentidir ve alyuvarlarda bulunur. Bu safra pigmentinin dokularda yüksek konsantrasyonda bulunması ise sarılık olarak adlandırılır. Alyuvarların yıkım sürecinde (hemoliz), normal orandan daha fazla bilirubinin dokularda birikmesi diş eti, kulak ve mukozaların sarılaşmasına yol açar. 

Kedilerde sarılığın en net görüldüğü noktalar diş etleri, gözlerin beyaz kısmı ve kulaklardır. Koyu diş etlerine veya cilde sahip kedilerde sarılık teşhisi, nispeten daha zor olabilir.

Kedilerde sarılık belirtileri nelerdir? 

• İştahsızlık veya anoreksiya 
• Kilo kaybı 
• Sararmış cilt, gözler veya diğer vücut bölgeleri 
• İshal 
• Kusma 
• Şişkin karın 
• Mide rahatsızlığı 
• Letarji (halsizlik)
• Dehidrasyon  (sıvı kaybı)
• Uzun süreli kanama 
• Anormal davranışlar 
• Karında asit veya sıvı birikmesi 
• Nefes almada güçlük
• Parlak turuncu idrar 
• Sık sık idrar yapma
• Ateş 

Sarılığın ana belirtileri derinin, gözlerin ve mukoza zarının sararmasıdır. Gözlemlenen diğer semptomlar, sarılığın altında yatan nedene bağlı olarak değişecektir. 

Kedilerde sarılığın nedenleri nelerdir? 

Sarılık aslında tek başına bir hastalık olmaktan ziyade, altta yatan bir hastalığın semptomudur. Nedenlerini ise üç ana kategoriye ayırabiliriz. 

Karaciğer öncesi sarılık (prehepatik) 

Sarılığın bu formu hemolitik sarılık olarak da adlandırılır. Fazla miktarda alyuvar yıkımına bağlı olarak gerçekleşir. Bu durum kandaki bilirubin seviyesinin normalden daha fazla artmasına neden olur.  

Kırmızı kan hücrelerinin anormal şekilde yıkıma uğramasının birden çok nedeni mevcuttur. Bunlardan bazıları; toksik bitkilere ve ilaçlara maruz kalma, parazitler, kan nakli reaksiyonları, kedi immün yetmezlik virüsü (FIV), kedi lösemisi (FeLV) ve otoimmün hastalıklardır.  

Karaciğer sarılığı (hepatik) 

Bu sarılık türü, karaciğerde bir hastalık veya hasar olduğu zaman görülür. Özellikle karaciğer yetmezliği olan kedilerde en sık görülen belirtilerden biridir. Kediler arasında en yaygın olan sarılık formudur. 

Kedilerde görebileceğimiz bir takım karaciğer hastalıkları mevcuttur. Bu karaciğer hastalıkları, sarılığın hepatik nedenleri olarak sınıflandırılır. Mesela hepatik libidoz (karaciğer yağlanması) kedilerde en sık görülen karaciğer sorunlarından biridir. Bu durum özellikle obezite problemi olup birkaç gün boyunca yemek yemeyen kedilerde vücuttaki yağların yıkımlanmasıyla ortaya çıkmaktadır. Bunun yanı sıra kolanjit, kedi enfeksiyoz peritonit (FIP), amiloidoz, kalisivirüs ve çeşitli karaciğer enfeksiyonları da karaciğer hasarına neden olur. Ayrıca kullanılan bazı ilaçlar, toksinler ve kanser gibi sorunlar da karaciğer fonksiyonlarının bozulmasına neden olabilir. 

Karaciğer sonrası sarılık (posthepatik) 

Karaciğer sonrası sarılık, safra kesesi hastalıklarını kapsar. Safra, safra kesesinde birikir ve safra kanalı ile ince bağırsağa iletilir. Safra kesesinde taş oluşursa, safra aşırı derecede kalınlaşırsa, safra yolları iltihaplanırsa veya safra kanalları daralırsa bunun neticesinde safra akışı tıkanır. Bu durum posthepatik sarılığa neden olur. 

Kedilerde sarılığa neden olabilecek hastalıklar hangileridir? 

Daha önce de belirttiğimiz gibi kedilerde sarılık birden çok hastalığa ve duruma bağlı olarak gelişebilir. Bu hastalıkları ve durumları ise şu şekilde detaylandırabiliriz:

• Karaciğer hücrelerine zarar veren karaciğer hastalığı 
• Safra kanalı tıkanıklığı
• Kan parazitleri 
• Kalp kurdu 
• Karaciğer büyümesi 
• Viral veya bakteriyel enfeksiyonlar 
• Kimyasal maruziyet (toksik hepatopatiye neden olur) 
• Pankreas kanseri 
• Safra kesesi kanseri 
• Hepatik lipidoz (karaciğer yağlanması) 
• Lenfoma (kanser) 
• Kolanjiyohepatit (karaciğer ve safra kanallarının iltihabı) 
• Hepatik amiloidoz (karaciğerde amiloid birikmesi) 
• Kedi enfeksiyöz peritonit (kedilerin ölümcül viral hastalığı FIP) 

Bu hastalıkların yanı sıra aşağıdaki maddeler de sarılığa yol açar; 

• Kırmızı kan hücrelerinin yıkımlanması (hemoliz) 
• Toksik maddeler ve ilaçlar 
• Uyumsuz kan transfüzyonu 
• Herhangi bir hastalığa bağlı olarak bilirubin salgılanmasında değişiklikler
• Vücut boşluklarında büyük hacimde kan toplanması 
• Karaciğer dokusunda büyük hasarlar 

Kedilerde sarılık sebebi nasıl teşhis edilir? 

Sarılık sebebinin teşhis süreci, ayrıntılı bir hasta geçmişi ve detaylı bir fiziksel muayene ile başlamaktadır. Ardından teşhise yardımcı olma amaçlı bazı tahliller gerekecektir. Bu tahliller genellikle hemogram, biyokimya, idrar tahlili gibi laboratuvar testleridir. Bu testlerin yanı sıra röntgen, ultrason, ince iğne aspirasyonu ve karaciğer biyopsisi de gerek görülmesi halinde teşhis sürecinin bir parçasıdır. Bunların yanı sıra viral hastalıklar ve kan parazitleri teşhisi için hızlı test de bakılmak istenebilir.

• İdrar tahlili anormal derecede yüksek olan billirubin seviyesini, 
• Hemogram eritrosit yapılarındaki değişiklikleri, normalden fazla düşük olan trombosit seviyelerini,  
• Biyokimya taraması ise karaciğer enzim seviyesini belirleyerek teşhis sürecinde büyük rol oynayacaktır. 

Bu testler daha basit bir tanımla; 

• Sarılık formunun karaciğer öncesi olup olmadığını ve karaciğerin ne durumda olduğunu belirler. 
• Karaciğerin ebadını ve şeklini kontrol eder; tümörleri, safra tıkanıklıklarını ve safra taşlarını kontrol eder. 
• Kan parazitlerinin varlığını belirler. 
• Serolojik testler ise FIV, FIP, FeLV ve toksoplazmoz gibi sarılığa sebep olabilecek enfeksiyonların belirlenmesinde yardımcı olur.

Kedilerde sarılık nasıl tedavi edilir? 

Kedilerde sarılık tedavisi, altta yatan nedene göre değişiklik gösterecektir. Doğru bir tedavi planı için öncelikle sarılık semptomunun altında yatan esas problem teşhis edilmelidir. Buna bağlı olarak tedavinin amacı, esas problemi iyileştirmek ve destekleyici bakım sağlamak olacaktır. 

Sarılığın nedenine bağlı olarak tedavi yöntemlerini şu şekilde özetleyebiliriz; 

• Bakteriyel enfeksiyonlarda genellikle antibiyotikler, 
• Safra yolu tıkanıklığında ameliyat ve destekleyici medikal ilaç kullanımı
• Zehirlenme vakalarında mide boşaltılması, aktif kömür, destekleyici bakım. 
• Kanserli hastalarda kemoterapi veya radyasyon tedavisi 
• Karaciğer yağlanmasında agresif beslenme desteği, veteriner hekimin uygun göreceği yüksek kaliteli bir diyet planı, 
• Hepatitte, kortikosteroidler ve analjezikler 
• Viral enfeksiyonlarda duruma göre destekleyici bakım, beslenme desteği, sıvı tedavisi, ikincil enfeksiyonların önüne geçmek için antibiyotikler. 
• Vitamin ve karaciğer koruyucu aminoasit takviyeleri 

Bunların haricinde aşırı anemik durumlarda kan transfüzyonu; ciddi ve ilerlemiş vakalarda yoğun bakım, hastane yatışı, intravenöz sıvı takviyesi ve beslenme desteği de destekleyici tedavi kapsamında, sürecin bir parçasıdır. 

Kedilerde sarılık nasıl önlenir? 

Kedilerde sarılığın pek çok nedeni olabileceği için önlemek oldukça zordur. Ancak sarılık ihtimalini azaltmak için bazı önlemler mevcuttur. Mesela; 

• Tüm ilaçları, ev kimyasallarını ve zehirli ev bitkilerini kedinizin ulaşamayacağı bir alana taşıyın. 
• Kedinizin yıllık muayenelerini ve kan tahlillerini düzenli aralıklarla yaptırın.
• Kedinizin kilosunu kontrol altında tutarak obezitenin önüne geçin. 
• Kedinizi, enfeksiyon kapabileceği ve hastalık geçmişini bilmediğiniz kedilerden uzak tutun. 
• Aşılarını ve parazit ilacı uygulamaları düzenli olarak yaptırın (karma, iç, dış parazit vs.) 
• Kedinizde karaciğer veya safra kesesi hastalığı mevcutsa veteriner hekiminiz bu organları destekleyici takviyeler ve özel diyet planları uygulayacaktır. 

Sarılığın prognozu nedir? Sarılık olan bir kedi tamamen iyileşir mi? 

Sarılığa neden olan problemlerin bazıları yaşamı tehdit ederken bazıları tam iyileşme gösterir. Bundan dolayı prognoz (hastalığın geleceği), altta yatan probleme ve uygulanan tedaviye göre değişiklik gösterecektir. Bununla birlikte sarılığın altında yatan problem teşhis edilip doğru bir şekilde tedavi edildiğinde sarılığın düzelip kedinizin tedavi olma ihtimali vardır. 

Yüksek kaliteli ve uygun beslenme, tam istirahat, düzenli gözlem ve ilaçların tam saatinde verilip aksatılmaması, iyileşme sürecinde kedinize yardımcı olacaktır. 

Sarılık için risk altındaki kedi ırkları hangileridir? 

Bazı kedi ırkları var ki sarılığa neden olacak hastalıklara nispeten daha eğilimlidir.  

• Siyam 
• Habeş 
• Oriental Shorthair 
• Somali kedisi